بررسی فرایندهای واجی و تکواژهای صرفی و اشتقاقی در گویش یزدی

زبان یزدی از کهن­ترین زبان های مرکزی ایران به شمار می رود که هر چند در مقایسه با گویش معیار فارسی بیشتر به لحاظ ویژگی های آوایی و واژگان بومی و تاریخی متفاوت است؛ در برخی موارد از مختصات دستوری نیز برخوردار است. در این جستار به شیوه توصیفی، استشهادی و استنادی به بررسی اصلی ترین فرایندهای واجی و انواع تکواژهای تصریفی و وندهای اشتقاقی زبان یزدی پرداخته می شود. در زبان یزدی، بیشتر انواع فرایندهای واجی، شامل: همگونی، ناهمگونی، خیشوم شدگی، کشش واکه، مرکب شدگی واکه، حذف، قلب، ابدال کم و بیش به کار می رود؛                  اما فرایندهای حذف همخوان و انواع همگونی از پربسامدترین فرایندها هستند. در کاربرد انواع تکواژ تصریفی و اشتقاقی به جز تفاوت آوایی و نیز چند مورد تکواژ ویژه، بیشتر همانند فارسی معیار است. گونه منفی ساز /nɛ-/ به دو شکل /næ-/ و /nɛ-/ به کار می رود. برخی حروف اضافه عمدتا در این گویش به کار می روند؛ مانند: تو /tu/ «در؛ داخل/ گل /gæl/ «بر، به»/ وج /væǰ/ «به جای، در عوض» و ... حرف ربط خ /xo/ «که» برای تاکید.

کلیدواژه ها:

گویش های بومی ، لهجه یزدی ، فرایندهای واجی ، تکواژ صرفی ، تکواژ اشتقاقی