یادگیری و عقلانیت از منظر اقتصاد نهادی و دلالت های آن برای رشد اقتصادی

پذیرش فرض عقلانیت کامل موجب می شود که اقتصاد نئوکلاسیک به عنوان نماینده جریان اصلی اقتصاد در توضیح مفهوم یادگیری با چالش مواجه شود. نهادگرایان ضمن نقد این موضوع معتقدند نهادها نقش حیاتی در برقراری مفاهیم و هنجارهای مربوط به فرایند یادگیری ایفا می کنند. بر این اساس، هدف اصلی این پژوهش این است که با نگرشی جامع ضمن تشریح اهمیت یادگیری و ارتباط آن با عقلانیت در اقتصاد نهادی، توضیح دهد که چگونه می توان از دلالت های نهادگرایی قدیم و جدید برای برنامه ریزی رشد و توسعه اقتصادی بهره جست؟ نحله قدیم جریانی انتقادی و نهادگرایی جدید جریانی اصلاحی نسبت به نئوکلاسیک است. اقتصاد نهادی از طریق ترکیب علم اقتصاد با سایر علوم انسانی، توجه ویژه ای به مباحث بین رشته ای دارد. بهره گیری از رویکرد بین رشته ای، اساس و مبنای تفکر سیستمی است. غالب پژوهش های انجام شده در حوزه اقتصادی به بررسی مکانیستی موضوعات پرداخته اند. برخلاف این تفکر، پژوهش حاضر در تلاش است تا با بهره گیری از مفهوم «یادگیری» توجه بیشتر پژوهشگران به موضوع تفکر سیستمی را در برنامه ریزی توسعه جلب نماید. مطابق نظر نهادگرایان قدیم، یادگیری از درون ساختارهای اجتماعی رخ می دهد و برآیند دونیروی پویای تکنولوژی و ایستای آیینی مسیر رشد یا پسرفت جامعه را تعیین می کند. نهادگرایان جدید با پذیرش عقلانیت محدود عنوان می کنند فرد برای کاهش هزینه های مبادله و پیچیدگی های محیطی اقدام به انتخاب در چارچوب نهادی می نماید. پیوند تئوری انتخاب، به تئوری نهادها از طریق تئوری یادگیری است. آن ها معتقدند تلاش برای حل مشکل کمیابی، سازمان ها را مجبور به یادگیری می کند. نرخ و نوع یادگیری به ترتیب تحت تاثیر شدت رقابت و ماتریس نهادی است. برنامه ریزی توسعه به دلیل پیچیدگی مسائل اجتماعی باید از نوع پایین به بالا باشد. بر این اساس یادگیری های مبتنی بر کنش جمعی اجتماعات محلی که شدت رقابت را افزایش و هزینه مبادله را کاهش دهند، نویدبخش رشد اقتصادی هستند

کلیدواژه ها:

اقتصاد نهادگرایی قدیم ، اقتصاد نهادگرایی جدید ، پیچیدگی ، تفکر سیستمی ، هزینه مبادله