رخسارههای کانسنگ، پهنهبندی دگرسانی و شرایط فیزیکوشیمیایی تشکیل کانسار سولفید تودهای مس- روی- نقره نوع بشی (Besshi-type) بوانات (جیان)، استان فارس
محل انتشار: فصلنامه علوم زمین، دوره: 25، شماره: 99
سال انتشار: 1395
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 208
فایل این مقاله در 15 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_GSJ-25-99_006
تاریخ نمایه سازی: 5 بهمن 1400
چکیده مقاله:
کانسار سولفید تودهای آتشفشان زاد مس- روی- نقره نوع پلیتیک مافیک یا Besshi بوانات (جیان) در پهنه سنندج- سیرجان جنوبی و در منطقه بوانات قرار دارد. کانه زایی به صورت دو افق چینه شناسی کانه دار در توالی آتشفشانی- رسوبی دگرگون شده مجموعه سوریان و در گستره ای به طول بیش از ۳۵ کیلومتر به صورت ناپیوسته رخ داده است. به طور کلی از دید چینه شناسی از کمرپایین به کمربالا، ۴ رخساره کانسنگ در پیکره های معدنی کانسار بوانات تشخیص داده شد که عبارتند از ۱) رخساره رگه- رگچه ای یا استرینگر (stringer)؛ ۲) رخساره مجموعه دهانه ای (vent complex)؛ ۳) رخساره ماده معدنی لایهای- نواری (bedded-banded)؛ ۴) رسوبات گرمابی- بروندمی آهن و منگنزدار (hydrothermal-exhalative sediments). مواد معدنی دارای بافت و ساخت گوناگون اولیه و ثانویه هستند؛ هر چند که بیشتر ساخت و بافتهای اولیه در طی دگرگونی و دگرشکلی از بین رفته اند. بافت های اولیه باقیمانده شامل بافت های توده ای و نیمه توده ای، نواری، برشی، دانه پراکنده و رگه- رگچه ای هستند. در رخساره استرینگر و بهویژه رخساره مجموعه دهانهای، کالکوپیریت جانشین دیگر کانی ها بهویژه پیریت شده است که نشان دهنده هجوم یک سیال داغ غنی از مس به ماده معدنی توده ای غنی از پیریت بوده و به نام فرایند پالایش پهنهای (zone refining) معروف است. در کانسار بوانات پهنه بندی فلزی و کانی شناسی نیز دیده می شود. انواع دگرسانی ها در کانسار بوانات به ترتیب از مرکز کانه زایی به سمت کناره ها عمدتا" شامل سیلیسی، کوارتز-کلریتی، کلریتی، کلریتی- کربناتی و کلریتی-سریسیتی بوده که پهنه بندی واضحی دارند. بر اساس مطالعات الکترون میکروپروب (EPMA)، کلریتهای کمرپایین از نوع غنی از آهن می باشند. وجود مقادیر زیاد پیروتیت در کانسار بوانات میتواند به دلیل فوگاسیته پایین اکسیژن و گوگرد، و وجود کلینوکلر زیاد در پهنههای دگرسانی نیز میتواند نشاندهنده pH پایین (میان ۳/۴ و ۳/۵) برای سیال کانه ساز باشد. مقادیر زیاد مس و روی و مقادیر کم سرب در کانسار بوانات و نتایج مطالعات میانبارهای سیال روی رگه های کوارتزی کانه دار پهنه استرینگر، نشان دهنده بالا بودن دمای سیال کانه ساز (۳۰۰ تا ۳۵۰ درجه سانتی گراد) است. بر پایه مطالعات انجام گرفته، سیال کانه ساز در بوانات از نوع سیال های داغ، احیایی و اسیدی بوده که وارد حوضه های محبوس دریایی شده و مواد معدنی از آن نهشته شده است.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
فردین موسیوند
استادیار، دانشکده علوم زمین، دانشگاه صنعتی شاهرود، شاهرود؛ بخش زمینشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
ابراهیم راستاد
دانشیار، بخش زمینشناسی، دانشگاه تربیت مدرس، تهران، ایران
محمدهاشم امامی
دانشیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد اسلامشهر؛ سازمان زمینشناسی و اکتشافات معدنی کشور، تهران، ایران
جان پیتر
دانشیار، سازمان زمینشناسی کانادا، اتاوا، کانادا
میشاییل سولومون
استاد، قطب علمی تحقیقات نهشتههای معدنی (CODES)، دانشگاه تاسمانیا، هوبارت، استرالیا