رسوب‎شناسی و اثرشناسی نهشته‎های دریای باز تحت تاثیر امواج و دلتای رودخانه ای سازند نایبند (تریاس بالایی) در بلوک طبس، ایران مرکزی

ادغام مطالعات رسوب‎شناسی و اثرشناسی توالی‎های آواری سازند نایبند با سن تریاس پسین در ایران مرکزی- کرمان موجب تفکیک نهشته‎های دلتایی از دریایی باز شده است. با تکیه بر ویژگی‎های رخساره‎ای و شکل لایه‎ها، توالی‎های آواری به دو مجموعه رخساره تقسیم شده‎اند: A) توالی رخساره‎ای دریای باز؛ B) توالی رخساره‎ای دلتایی رودخانه ای. توالی دلتایی شامل ۴ رخساره پاشنه دلتا، بخش انتهایی جلوی دلتا، بخش بالایی جلوی دلتا و سدهای دهانه ای رودخانه است. ویژگی‎های کلی رسوب‎شناسی و اثرشناسی این توالی نشان‎دهنده دلتای رودخانه ای است.  توالی رخساره‎ای دریای باز نیز شامل ۴ رخساره است که به ترتیب عبارتند از رخساره دور از ساحل- شلف، دور از ساحل- حدواسط، بخش پایینی حاشیه ساحلی پایینی و بخش بالایی حاشیه ساحلی پایینی. توالی رخساره‎ای A و B سازند نایبند تفاوت های زیادی را از دید ویژگی‎های اثرشناسی نشان می دهند. توالی‎های رخساره‎ای دلتایی دارای شرایط نامتعادل زیستی از دید شرایط فیزیکو- شیمیایی هستند که روی استراتژی رفتاری جانداران تاثیر زیادی دارد. نرخ بالای تخلیه بار رودخانه، توربیدایتی بودن جریان آب، نوسان‎های فصلی در نرخ ته نشینی و phytodetrital pulses در دلتاهای رودخانه ای موجب تغییرات قابل ملاحظه ای در دما، اکسیژن و شوری محیط رسوبی دلتایی شده است. همه این عوامل در ترکیب با هم موجب کاهش گوناگونی، فراوانی، اندازه و توزیع غیریکنواخت اثرفسیل ها همراه با شدت زیست‎آشفتگی کم مجموعه اثرفسیل‎های محیط‎های دلتای رودخانه ای شده است. نشانه های اثرشناسی در نهشته‎های دریایی باز شامل مجموعه های با گوناگونی و شدت زیست‎آشفتگی بالا و اندازه بزرگ تر اثرفسیل‎هاست. وجود اثرفسیل‎های ستبر و گوناگون از اثررخساره‎های زئوفیکوس، کروزیانا و اسکولایتوس اشاره به محیط متعادل زیستی در موقعیت دریایی باز دارد. 

کلیدواژه ها:

نایبند ، توالی رخساره‎ای ، اثرشناسی ، رسوب‎شناسی