پیوند تشرفهای آیین مهری و عرفان اسلامی در ادبیات عامیانه مازندران نگاه موردی افسانه محلی مازندرانی راه راست

در افسانه های محلی شاهد سفر قهرمان و آیین تشرف او هستیم. بعد از اسلام جلوههای تشرف افسانه های محلی، در قالب مراحل تشرف عرفانی بیان شده است. در این افسانه ها شاهد جلوه های متعدد از فلسفه های عرفان اسلامی هستیم. از سویی در بسیاری از افسانه های محلی مازندران مانند افسانه راه راست»، تاثیرات اساطیری همچون تشرف در آیین مهری را نیز شاهدیم. گویی فلسفه های عرفانی، پیوندی نامحسوس با اساطیر کهن را در داستانهای محلی به نمایش می گذارند. این پژوهش به روش توصیفی و تحلیلی انجام و گردآوری مطالب به صورت مطالعات کتابخانه ای صورت پذیرفته است و هدف آن یافتن جلوه ها و تاثیرات تشرف در آیین مهری و عرفان اسلامی در خوانش داستان محلی « راه راست» می باشد. ده نکته مشترک تشرف از دیدگاه فلسفه های عرفان اسلامی (مشا و اشراق) در داستان «راه راست» مورد بررسی قرار گرفته است. از سوی دیگر بررسی موارد مشابه میان تشرف عرفانی و تشرف در آیین مهری و تطبیق آنها در خوانش داستان محلی راه راست از دیگر یافته های این پژوهش است. نتیجه بررسی و تحلیلها ما را به تشابهات بین هفت مرحله تشرف در عرفان و هفت مرحله تشرف در آیین مهری می رساند. به غیر از چند تفاوت جزئی در تعالیمات آیین مهری مانند توجه بسیار زیاد در ارتقای توانایی های فیزیکی و بدنی در مرحله سوم «سرباز» و نیز ارتقای فکری و ذهنی در مرحله چهارم و پنجم «شیر» و «پارس» این تطابق نه تنها در اهداف و شکل کل تعلیمات بلکه مرحله به مرحله از نظر تقدم و توالی با هم مطابقت می کند. در نهایت با تحلیل و تطابق مراحل تشرف قهرمان افسانه ای محلی (راه راست) با یافته ها و نتایج اولیه، می توان گفت که نه تنها حکمت ها عرفانی و افسانه محلی ( راه راست) از آیین کهن مهری جدا نیستند بلکه چون زنجیری طولانی از کهن ترین اعصار تا به امروز امتداد یافته اند.

کلیدواژه ها:

تشرف ، عرفان اسلامی ، افسانه های محلی ، آیین مهری ، ادبیات عامه ، مازندران