مشق نظری و نسبت آن با عرفان در خوشنویسی اسلامی بر مبنای زیبایی شناسی اسلامی

در نظامی که در تاریخ هنر و حکمت اسلامی، به نظام استاد- شاگردی مشهور است، استاد با سه گونه تمرین، شاگرد را به ممارست و فراگیری خوشنویسی دعوت میکند؛ نخست با مشق نظری برای کسب تجربه بصری و لذت دیداری از خط، پس از آن، با مشق قلمی برای ایجاد مهارت عملی و سپس با مشق خیالی، به پرورش خلاقیت و نوآوری در شاگرد همت می گمارد. از آنجا که هنر خوشنویسی دارای آداب معنوی و وجهی قدسی به واسطه تحریر کلام الله مجید است، هنرمند خوشنویس نیز باید به صفات و ملکات نفسانی آراسته شود تا روح او به اعتدال برسد و جذابیت منش والای او که به اعتدال درآمده، در خط او آینه وار انعکاس یابد. گرایشهای عرفان ایرانی در ایجاد خطهایی با هویت ایرانی و تبیین ماهیت خوشنویسی مبتنی بر جهانبینی عارفانه، اهمیت بسیاری داشته اند.این مقاله که به روش توصیفی، تحلیلی مورد بررسی قرار گرفته و گردآوری اطلاعات با استناد به منابع کتابخانه ای انجام پذیرفته است، سعی بر یافتن پاسخ این سوال است که چگونه میتوان با مشق نظری (سواد خطی و بصری)، مشق قلمی (سرمشق استاد) و مشق خیالی (تقویت خلاقیت)، بر اساس شیوه سنتی آموزش هنر یا نظام استاد شاگردی ،- به تعین روح عرفان در کالبد حروف و کلمات رسید.با بررسی و مداقه دقیق در آثار مکتوب و مقاله های علمی، پژوهشی در این زمینه، دستاورد این مقاله را میتوان تاکید بزرگان و اساتید صاحبنام در هنر خوشنویسی بر تطهیر نفس توسط مشق نظر و مشق قلم در خوشنویسی دانست که با استعانت از روش معنوی استادان و پیران این طریق حاصل شده و نهایتا هنرمند خوشنویس را به درک غایت هنر در دیدگاه حکمت هنر اسلامی که همانا نیل به معرفت حقتعالی است، میرساند.

کلیدواژه ها:

خوشنویسی اسلامی ، مشق نظری ، عرفان ، زیبایی شناسی اسلامی ، نظام استاد شاگردی