توسعه مسکن همه شمول: راهکارهای طراحی مبتنی بر معماری چندحسی

بیان مساله: طراحی مسکن مناسب که نیاز کاربران را تا حد قابل قبولی برآورده سازد، همواره امری پیچیده و دشوار بوده است. از آنجایی که افراد مدت زمان زیادی را در خانه سپری کرده و فعالیت های متنوعی در آن انجام می گیرد، لازم است که فضای طراحی شده تنوع وسیع کاربران و ویژگی های متفاوت افراد را از لحاظ فیزیکی و روانی مدنظر قرار دهد. در رویکرد مبتنی بر تئوری طراحی همه شمول، طراحی فضاها منطبق با چنین هدفی مورد سنجش قرار می گیرند. معلولین جسمی از جمله کاربرانی هستند که نیازهایشان در طرح های معمول مورد توجه قرار نگرفته و عمدتا در فضاهایی جداگانه به این نیازها پرداخته می شود که نقضی بر مفهوم عدالت اجتماعی محسوب می شود. سوال تحقیق: پرسش این است که چگونه مجتمع های مسکونی قادرند بر اساس اصول عدالت اجتماعی نیازهای طیف بیشتری از کاربران را پاسخگو باشند؟ اهداف تحقیق: پژوهش حاضر با تبعیت از این رویکرد، تلاش می کند ویژگی هایی مرتبط با طراحی مجتمع های مسکونی را شناسایی نماید که بتواند عملکرد فضاها را برای پاسخگویی به نیازهای معلولین جسمی در کنار افراد سالم تامین سازد. روش تحقیق: این مهم در مرحله ی نخست از طریق بررسی و ارزیابی نیازهای معلولین جسمی (حرکتی و حسی) در منابع مربوطه و دستیابی به ویژگی های فضای مذکور انجام گرفت. محصول این بخش از تحقیق، استخراج پیشنهادات طراحی مبتنی بر اصول طراحی چندحسی به تفکیک گروه-های مختلف معلولین جسمی و انواع اختلالات بود. در ادامه پژوهش، ویژگی های چنین فضایی در بین چهار گروه هدف شامل معلولین حرکتی، افراد با اختلالات بینایی، افراد با اختلالات شنوایی و افراد سالم به پرسش گذاشته شد. مهم ترین یافته ها و نتیجه گیری تحقیق: داده های حاصل از جمع آوری پرسشنامه ها برای آزمون فرضیه های تحقیق مورداستفاده قرار گرفت و میزان رضایت گروه های چهارگانه از شاخصه های دیداری، شنیداری، بساوایی و غنای حسی در فضا ارزیابی شد که بر اساس نتایج حاصل از آن، راهکارهای طراحی مبتنی بر هریک از گروه شاخصه ها در فضاهای مشترک و اختصاصی مجتمع های مسکونی پیشنهاد شد به گونه ای که بتواند رضایت اکثریت گروه های آزمون را از لحاظ جوابگویی به نیازهای عملکردی و اغنای حسی فراهم کند.

کلیدواژه ها:

مسکن ، معماری همه شمول ، طراحی چندحسی ، معلولین جسمی ، اختلالات بینایی ، اختلالات شنوایی ، اختلالات حرکتی