بررسی اثربخشی آموزش حل مسئله بر خلاقیت و انعطاف پذیری شناختی در دبیران درس کار و فناوری

    زمینه: سازمان آموزش و پرورش باید تغییرات عمده­ای را در درون خود ایجاد کند تا بتواند با تغییرات زودهنگام در جوامع اطلاعاتی، خود را هماهنگ کرده و پاسخگوی نیازهای افرد و جامعه باشد.     هدف: پژوهش حاضر با هدف اثربخشی آموزش حل مسئله بر خلاقیت و انعطاف ­پذیری شناختی در بین دبیران درس کار و فناوری انجام شد.     روش: این پژوهش به شیوه نیمه­ آزمایشی و با طرح پیش­آزمون-پس­آزمون با گروه گواه و پیگیری انجام شد. جامعه آماری پژوهش شامل تمامی دبیران زن درس کار و فناوری ناحیه ۱ رشت در سال تحصیلی ۱۳۹۸-۱۳۹۹ به تعداد ۱۴۶ نفر بود. برای نمونه­گیری، تعداد ۳۰ نفر دبیر داوطلب واجد شرایط که نمره کمتر از ۱۲۰ در پرسشنامه­های خلاقیت عابدی (۱۳۷۲) و کمتر از ۸۰ در انعطاف­پذیری شناختی دنیس و وندروال (۲۰۱۰) کسب کرده بودند، مشخص و سپس به صورت تصادفی در ۲ گروه­ مطالعه وارد شدند. گروه­ آزمایش به ­مدت ۱۰ جلسه تحت مداخله آموزشی حل مسئله دزوریلا و گلدفرید (۱۹۷۱) قرار گرفت. به منظور بررسی میزان سنجش پایداری نتایج، ۱ ماه بعد از اجرای پس­آزمون از گروه­های مورد آزمایش، آزمون پیگیری به عمل آمد. داده­ها از طریق آزمون­­های آماری تحلیل واریانس با اندازه­گیری مکرر و آزمون تعقیبی بنفرونی و با استفاده از نرم­افزار SPSS تجزیه و تحلیل شد.     یافته­ها: نتایج نشان داد برای متغیر خلاقیت اثر گروه (۰۰۱/۰P˂ و ۵۷۱/۰Eta=)، اثر زمان (۰۰۱/۰P˂ و ۶۱۳/۰Eta=) و اثر متقابل گروه × زمان (۰.۰۰۱˂Pو Eta=۰.۶۰۸) معنادار بود. همچنین برای متغیر انعطاف­پذیری شناختی اثر گروه (۰.۰۰۱˂Pو Eta=۰.۶۰۹)، اثر زمان (۰.۰۰۱˂P و Eta=۰.۶۵۳) و اثر متقابل گروه در زمان(۰.۰۰۱˂Pو Eta=۰.۶۱۲) معنادار بود. از طرفی نتایج آزمون تعقیبی بنفرونی حاکی از تفاوت معنادار میانگین­های گروه آزمایش در مراحل پیش ­آزمون با پس ­آزمون ۰.۰۰۱˂P  و پیش­ آزمون با پیگیری ۰.۰۰۱˂P برای متغیرهای خلاقیت و انعطاف ­پذیری شناختی بود.      نتیجه­ گیری: با توجه به یافته ­های پژوهش می­توان نتیجه گرفت که برای افزایش خلاقیت و انعطاف­پذیری شناختی در بین دبیران درس کار و فناوری می­توان مهارت­های آموزش حل مسئله را به کار برده و از اثرات ماندگار آن استفاده نمود.

کلیدواژه ها:

آموزش حل مساله ، خلاقیت ، انعطاف پذیری شناختی ، دبیران زن ، کار و فناوری