شهر پایدار: مروری بر ریشه ها و تحولات فلسفی (از رنسانس تا معاصر)

امروزه عنوان «پایداری» یکی از پرتکرارترین عبارات مطرح شده در ادبیات معماری و شهرسازی ایران و جهان است. علیرغم کاربرد فراوان این مفهوم، به نظر می رسد پیچیدگی ها و ابهام هایی در آن وجود دارد که مانع فهم مشترک از آن میان صاحب نظران می گردد. این مفهوم مجموعه ای از دستورالعمل ها و راهبردها را ارائه می دهد که به اصلاح «رابطه» مخدوش شده انسان و طبیعت در طول زمان می پردازد. از آنجا که اساس این مفهوم بر مبنای سیر تحول این رابطه شکل گرفته است، به نظر می رسد فهم مباحث آن بدون آگاهی یافتن از این سیر تکوینی ناممکن است. هدف این جستار تدقیق در ریشه ها و بررسی سیر تکامل این مفهوم در طول زمان است و در تلاش است با واکاوی زوایای تاریخی-فلسفی پنهان آن فهم عمیق تری از این مفهوم به دست دهد. این پژوهش با تمرکز بر تحولات فلسفی از رنسانس در چهار بخش به معرفی جریان های فکری موثر در شکل گیری این مفهوم می پردازد. در بخش نخست، زمینه های پیدایش این مفهوم پیش از رنسانس به صورت اجمالی مورد بحث قرار می گیرد، سپس در بخش دوم به تفصیل دو جریان فکری غالب تکنوسنتریسم و اکوسنتریسم به همراه اندیشمندان و نظریه پردازان کلیدی که تاثیر به سزایی در شکل گیری این مفهوم دارند معرفی می گردند. در بخش سوم سه پارادایم کلیدی شهرسازی قرن بیستم، باغ-شهر هوارد، شهر درخشان کوربوزیه و شهر پهن دشتی رایت که در تقابل با چالش های شهری انقلاب صنعتی ارائه شده بود و الهام بخش بسیاری از جریان های فکری پس از خود بود، بیان می گردد. در بخش انتهایی نیز آنچه امروز به تحت عنوان مفهوم واحد «پایداری» ارائه می شود و چالش ها و تضادهایی که در مقابل خود دارد عنوان می شود.

کلیدواژه ها:

پایداری ، اکوسنتریسم ، تکنوسنتریسم ، باغ-شهر ، رنسانس