مسائل جنگ و تدابیر نظامی در تاریخ ایران تا اوایل قرن هقتم ه.ق

بررسی مسائل جنگ و تجارب نظامی و دفاعی در تاریخ اندیشهی نظامی هر ملتی میتواند همواره موجب دستیابی به دستاوردهای ارزشمندی باشد که نهایتا باعث ایجاد ثبات و اقتدار ملی میشود. این نوشتار در حوزهی اندیشه نظامی برپایه اطلاعات دو متن تاریخی مهم اوایل قرن هفتم هجری، یعنی »سیاستنامه و آدابالحرب و الشجاعه« فراهم آمده است و به دو دسته عمدهی دانش نظامییعنی مقدمات نبرد و مسائل جنگ و تدابیر نظامی اشاره دارد مسائل مهم نظامی دورهی تاریخی مذکور ا حدی تبیین شده است که حاصل تجارب دورههای گذشته است، در دورههای بعدی تاریخ نظامی ایران نیز موثر و مفید بوده است. این مسائل عبارتند از : بررسی اموال لشکریان، لشکر ملی، نیازهای لشکریان، شناختن سلاحها و آلات جنگی، سان دیدن، لشکرگاه زدن، آرایش نظامی سپاه، فرستادن عناصر اطلاعاتی، شبیخون و کمین زدن، انتخاب نبردگاه، شیوههای جنگ و مبارزه ، محاصره کردن، دانش نظامی و عوامل موثر در پیروزی جنگ، علل و عوامل تنبیه لشکریان و سرنوشت جنگ مسائل جنگ و تدابیر نظامی در تاریخ ایران... مقدمه اهمیت و ضرورت شناخت اندیشههای نظامی و تحولات آن در خلال اعصار تمدن بشری همواره بخشی از کوشش انسان را به خود معطوف ساخته است و از زوایای مختلفی مثل ساختار نظامی و اجتماعی، منازعات سیاسی، اقتصادی و فکری میتواند مورد بررسی قرار گیرد و نیز میتوان تاثیر تحول اندیشهی نظامی را در پیشبرد اهداف حیات سیاسی اجتماعی و نظامی جوامع بشری و حاکمیت سیاسی، تبیین کرد. آنچه در اندیشهی نظامی مورد توجه قرار میگیرد در واقع، تفکرات، تجارب نظامی و دفاعی و نیز مبنای نظری اندیشهها در آیینهی تحولات نظامی تاریخی یک ملت است. در گسترهی تاریخ و تمدن ایرانی، دوران حکومت سلاجقه از آن جهت که آنها توانستند سرزمینهای وسیعی را اداره کنند و مقتدرترین دولتهای آن دوران را به وجود آورند، از اهمیت تاریخی و نظامی بسیاری برخوردار است. تجارب نظامی سلاجقه در واقع حاصل قرنهای متمادی تعاملات نظامیدر تاریخ ایران به حساب میآید و از این جهت برجستگی خاصی دارد.