دل در مصباح الهدایه (بررسی دل از دیدگاه کاشانی و مقایسه آن با توصیفات قرآنی و احادیث)

دل، از واژگان پرکاربرد ادبیات عارفانه و عاشقانه است که با مترادفاتی چون قلب، فواد و صدر در شصت سوره از قرآن، یکصد و چهل بار تکرار شده است. در این مقاله، به ویژگی های دل در کتاب مصباح الهدایه و مستندات کلام عزالدین محمود کاشانی از آیات و احادیث پرداخته شده است.از دیدگاه وی تعریف دل به دلیل تقلب در احوال گوناگون، دشوار و صفات و تطورات آن فراوان است. از دیگر سو دل دارای دو جنبه مادی و معنوی است که قابلیت پذیرش صفات متضاد روحانی و نفسانی را دارد. همچنین دل، جایگاه تجلی خداوند، احساس محبت، محل عشق، معرفت و حکمت، نور خداوندی، جایگاه ایمان و محل علم، توحید و اسرار خداوندی است. دل حاصل ازدواج روح و نفس انسانی و مکان آن عالم علوی است و با عنایت ازلی و برکت نزول وحی و پرتو انوار ولایت به پاکی می رسد و با طلب امور دنیایی و احتجاب نور نبوت منحرف می شود. دل جایگاه یک محبوب است و دلی که خود را پذیرای نور محبوب ازلی می کند، نمی تواند محل نفسانیات و امور مادی باشد.

کلیدواژه ها:

مصباح الهدایه ، عزالدین محمودکاشانی ، دل ، قلب