مقایسه تاثیر دگرآسیبی عصاره و پودر برگ اکالیپتوس بر برخی ویژگی های ریخت شناسی و بیوشیمیایی گیاه زراعی ذرت (Zeal mays L.) و علف هرز ارزن وحشی (Panic miliaceum L.)

به منظور بررسی و مقایسه اثرات دگرآسیب عصاره آبی گیاه اکالیپتوس با پودر برگی آن بر گیاه زراعی ذرت و علف­هرز ارزن­وحشی، آزمایشاتی به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی در دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. این آزمایشات بر گیاه زراعی ذرت و علف­هرز رایج آن، ارزن­وحشی و در مرحله گیاهچه ای، با تیمارهای عصاره آبی برگ گیاه اکالیپتوس (۵، ۱۰، ۱۵ و ۲۰ گرم در لیتر۹ و پودر برگی (۳ و ۵ درصد وزنی-وزنی نسبت به خاک باغچه) و شاهد (آبیاری با آب معمولی) صورت گرفت. بر اساس نتایج، تیمار با عصاره آبی (در اغلب موارد) و پودر برگ اکالیپتوس موجب کاهش ارتفاع بخش هوایی، مجموع طول ریشه ها ، وزن تر بخش­هوایی و ریشه ها و وزن خشک بخش­هوایی و ریشه های گیاه ذرت و ارزن وحشی شدند به طوری که بیشترین درصد کاهش صفات مذکور نسبت به شاهد، در تیمار ۲۰ گرم در لیتر عصاره آبی بر ارزن وحشی مشاهده شد. هرچند محتوای کلروفیل a، b، کل، کاروتنوئید و ضریب ثبات کلروفیل گیاهچه­های ذرت تیمارشده با عصاره آبی روند افزایشی نسبت به شاهد از خود نشان داد ولیکن محتوای کلروفیل کل و ضریب ثبات کلروفیل ذرت تیمار شده با پودر برگ گیاه اکالیپتوس کاهشی بود. در حالی­که کلیه صفات رنگدانه­های فتوسنتزی علف ­هرز ارزن­وحشی متاثر از تیمارهای مذکور، به صورت کاهشی نسبت به شاهد بود. افزایش ضریب پایداری غشاء ذرت و کاهش این صفت در ارزن­وحشی، در برابر هردو نوع تیمار عصاره و پودر برگ اکالیپتوس، از دیگر نتایج این پژوهش بود. هرچند تجمع مالون دی­آلدئید در گیاهچه­های ارزن­وحشی تیمار­شده، دارای بیشینه افزایش بود ولیکن گیاهچه­های ذرت توانستند کاهش معنی­دار میزان پراکسید شدن لیپیدهای غشاء در برابر تنش دگرآسیبی ناشی از عصاره و پودر برگ داشته باشد. تاثیر عصاره آبی و پودر برگ گیاه اکالیپتوس بر افزایش بیشتر محتوای فنل کل ذرت نسبت به ارزن­وحشی، از دیگر نتایج این پژوهش بود. هرچند محتوای پروتئین کل گیاه ذرت و علف ­هرز ارزن­وحشی متاثر از تیمارها کاهش یافت ولیکن تیمار عصاره­ها توانست مرز بهتری بین حساسیت گیاهان در برابر تنش دگرآسیبی ایجاد نماید. ارزیابی فعالیت آنزیم نیترات­ردوکتاز نشان داد که در هر ۴ نوع تیمار غلظتی عصاره­ی آبی برگ و دو تیمار پودر برگی گیاه اکالیپتوس، موجب کاهش قابل­توجه میزان فعالیت در ارزن­وحشی شد. بر اساس نتایج این پژوهش، عصاره آبی و یا پودر برگ دارای اثرات بازدارندگی متفاوت بر عملکردهای بیوشیمیای، فیزیولوژیکی و نموی گیاه زراعی و علف هرز هستند و با درنظر­گرفتن پتانسیل دگرآسیب عصاره آبی برگ و پودر برگی گیاه اکالیپتوس بر گیاه زراعی ذرت و علف­هرز ارزن­وحشی، پیشنهاد می­گردد که عصاره گیاه می­تواند به عنوان یک کاندید ایده آل (در مقایسه با پودر برگ)، برای یک علف کش طبیعی در جهت کنترل علف­هرز ارزن­وحشی در مزارع ذرت باشد.  

کلیدواژه ها:

Wild millet ، Eucalyptus ، Allelopathy ، Leaf mulch ، Corn ، Aqueous extract ، Natural herbicide. ، ارزن وحشی ، اکالیپتوس ، پتانسیل دگر آسیبی ، پودر برگ ، ذرت ، عصاره آبی برگ ، علف کش طبیعی.