اثربخشی «درمان شناختی-رفتاری» بر عملکرد و طرحواره های جنسی زنان یائسه

مقدمه:  عملکرد جنسی جزء مهمی از زندگی زنان یائسه است و تغییر در آن به خصوص در یائسگی، می تواند بر سلامت ایشان تاثیرگذار باشد. عملکرد جنسی زنان یائسه می تواند تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار گیرد. پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی "درمان شناختی-رفتاری" بر عملکرد و طرحواره های جنسی زنان یائسه انجام شد. روش کار : روش پژوهش حاضر نیمه تجربی و طرح آن از نوع پیش آزمون- پس آزمون - پیگیری با گروه کنترل بود. جامعه آماری پژوهش شامل کلیه زنان یائسه که جهت دریافت خدمات به مرکز بهداشتی  و درمانی شهر زنجان در سال ۹۹-۱۳۹۸ مراجعه کرده بودند، بود. از بین آن ها  ۳۰ تن که نمره عملکرد جنسی کمتر از ۲۸ با شاخص عملکرد جنسی زنان داشتند، به صورت نمونه گیری هدفمند انتخاب و به صورت تصادفی ساده (قرعه کشی) در دو گروه مداخله و کنترل (در هر گروه ۱۵ تن) قرار گرفتند.  داده ها با "شاخص عملکرد جنسی زنان" (Female Sexual Function Index) و "مقیاس خود طرحواره جنسی زنان" (Women Sexual Self-Schema Scale) در مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری از گروه مداخله و کنترل کسب شد. روایی محتوا به روش کیفی و پایایی به روش همسانی درونی با محاسبه ضریب آلفا کرونباخ انجام شد. گروه  مداخله ۸ جلسه ۲ ساعته "درمان شناختی-رفتاری" دریافت کردند. داده ها با استفاده از نرم افزار اس پی اس اس نسخه ۲۴  تحلیل گردید. یافته ها: روند تغییرات در گروه مداخله نسبت به گروه کنترل در مراحل سنجش در متغیر های عملکرد جنسی (۲۵۹/۲۵  =F و ۰۰۱/۰=P) و طرحواره جنسی (۳۵۵/۴=F و ۰۲۱/۰=P) به طور معنادار متفاوت بود (۰۵/۰>P) و به ترتیب حدود ۴۲ درصد و ۱۲ درصد از تفاوت های مشاهده در متغیرهای عملکرد جنسی و طرحواره جنسی ناشی از عضویت گروه (مداخله) می باشد. جهت مقایسه این تغییرات در روند زمان از آزمون تبعی بن فرونی استفاده شد. تغییرات بین پیش آزمون با پس آزمون، پیش آزمون با پیگیری فقط در گروه مداخله معنادار بود (۰۵/۰>P). نتیجه گیری: "درمان شناختی-رفتاری" باعث بهبود عملکرد و طرحواره جنسی در زنان یائسه شده است. لذا پیشنهاد می شود از آن برای بهبود عملکرد جنسی و طرحواره جنسی زنان یائسه استفاده شود.    

کلیدواژه ها:

Cognitive-Behavioral ، Sexual Function ، Sexual Schema ، Menopause. ، شناختی-رفتاری ، عملکرد جنسی ، طرحواره جنسی ، یائسگی.