تحلیل فضایی تله های فقر و محرومیت شهری در شهر قم

وجود تله­های فضایی فقر باعث عدم توسعه شهری منسجم و موثر‎‎ می‎شود و به جامعه شهری بسیار آسیب می­رسانند. ساکنان تله­های فقر شهری از محروم­ترین شهروندان هستند؛ از کمترین امکانات و خدمات شهری برخوردار هستند و یکپارچگی بسیار ضعیفی با بافت شهری و ساکنان شهری دارند. توجه سیاست­­گذاری­های شهری به تله­های فقر و جلوگیری از پیدایش و عمیق­تر شدن آن­ها بسیار مهم و ضروری است که بر این اساس ابتدا باید عوامل موثر‎‎ شناخته شوند تا سیاست­هایی مطابق با آن­ها طراحی و اجرا شوند. در این مطالعه به تحلیل فضایی تله­های فقر در شهر قم پرداخته شد. در این فرآیند، برای بررسی عوامل موثر‎‎ و سپس سنجش میزان فقر و محرومیت محدوده­ها از مدل تحلیل عاملی نوع R استفاده شد، نتایج یافته­ها نشان داد که ۵ عامل از عوامل اصلی و تاثیرگذار بر پیدایش تله­های فقر در شهر قم می­باشند و این عوامل در مجموع ۹۳/۸۸ درصد از فقر شهری را تبیین می­کنند. با استفاده از امتیاز عاملی محدوده­ها، گونه­ها به ۵ طیف از محدوده­هایی با میزان فقر بسیار کم تا محدوده­هایی با شدت فقر بسیار زیاد طبقه­بندی شدند. در این دسته­بندی تله­های شهرک صاحب­الزمان، جمکران و اسماعیل­آباد دارای بیشترین میزان فقر و محرومیت شهری بودند. برای سنجش پراکنش فضایی تله­های فقر از ضریب موران و آماره عمومی G استفاده شد. نتایج نشان داد که این الگو در شهر قم خوشه­ای و با تمرکز بالاست و همچنین نتایج تحلیل همبستگی نشان داد میزان محرومیت تله­ها با شاخص­های تعداد شاغلان در گروه کارگران ساده، نرخ اجاره نشینی، نرخ بی­سوادی، فقدان تسهیلات اولیه مسکن، مسکن ناپایدار و بی­کیفیتی محیط مسکونی همبستگی بسیار قوی دارند. بنابراین مهمترین اقدامات باید در جهت بهبود وضعیت مسکن، بهبود وضعیت اشتغال و بهبود دسترسی به خدمات عمومی از جمله خدمات آموزشی صورت گیرد.

کلیدواژه ها:

تحلیل فضایی ، تله های فضایی فقر شهری ، محرومیت شهری ، شهر قم