پژوهشی بر نقش و کارکرد عناصر چهارگانه آب، باد، خاک و آتش، در معماری سنتی ایرانی

سرزمین ایران, با سابقه ای طولانی و درخشان در زمینه هنرهای گوناگون, سهم بی بدیلی در توسعه و تکامل معماری جهان دارد. بناهای تاریخی و آثار چشم نوازی که در گستره این کشور باستانی پراکنده است و آنچه در طول زمان به دلایل مختلف از میان رفته است, نتیجه قرون متمادی تلاش و کوشش نیاکان هنرمند ماست. این آثار ارزشمند معماری که، معرف فرهنگ و تمدن ایران و ایرانی است, دستاورد تلاش متمادی هنرمندانی است که با اعتقاد، ایمان و ابتکار، در تکامل و توسعه هرچه بیشتر هنر معماری, کوشیده اند. بررسی ها و کاوش های باستان شناسی حکایت از آن دارد که سابقه معماری ایران به حدود هزاره هفتم قبل از میلاد میرسد. از هزاران سال پیش که انسان با چهار عنصر خاک, آب, آتش و باد, آشنا شد، کوشید تا از هریک بهره ای مناسب کسب نماید. انسان ابتدا با خاک آشنا شد و به مرور زمان نحوه استفاده و بهره گیری از این عنصر مهم را فرا گرفت, برای در امان ماندن از گزند حوادث طبیعی و حمله حیوانات وحشی ابتدا به غارها پناه برده و بعد از آشنایی با یکی دیگر از عناصر مهم به نام آب و مخلوط کردن آن با خاک و خاشاک به فکر ایجاد سرپناهی افتاد که در عین پوشیدگی منافذی برای عبور نور( عنصر آتش) همچنین روزنه هایی برای ورود هوا( عنصر باد) داشته باشد. همانطور که ذکر شد انسان اولیه به مرور زمان با استفاده از چهار عنصر اصلی در ساخت سرپناه, اولین اثرات این عناصر چهارگانه را در معماری نمایان کرد. پژوهش حاضر ضمن معرقی عناصر چهارگانه به بررسی کاربردی هر یک از این عناصر در معماری اصیل ایرانی پرداخته شده است.

کلیدواژه ها:

معماری سنتی ، ایران ، آب ، باد ، خاک ، آتش.