بررسی عملکرد اسانس اندام های مختلف آویشن شیرازی Zataria multiflora Boiss. در رویشگاه های طبیعی استان هرمزگان

آویشن شیرازی (Zataria multiflora Boiss.) متعلق به خانواده نعناع (Lamiaceae) بوده که در ایران در استان های اصفهان، یزد، کرمان، بوشهر، فارس، سیستان و بلوچستان، خوزستان و هرمزگان رویش دارد. در پژوهش حاضر، به منظور بررسی بازده اسانس اندام های مختلف آویشن شیرازی در مناطق مختلف استان هرمزگان، پس از شناسایی رویشگاه ها و جمع آوری تعداد ۳۰ ژنوتیپ ازهر رویشگاه در مرحله گلدهی، نمونه ها در سایه و دمای محیط، خشک و اندام های مختلف گل و برگ از هم تفکیک گردید. سپس به وسیله ی دستگاه کلونجر (با استفاده از بخار آب) با سه تکرار طبق فارماکوپه بریتانیا اسانس نمونه ها استخراج و بازده اسانس نمونه ها محاسبه گردید. در این پژوهش نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که در بین اندام های مختلف آویشن شیرازی درمناطق مختلف از نظر بازده اسانس اختلاف معنی داری وجود دارد که در اندام گل، منطقه ی فاریاب با ۳ / ۷ درصد دارای بیشترین درصد بازده اسانس و سایر مناطق به ترتیب زیارتعلی دارای ۱ / ۷ درصد، تنگ زاغ دارای ۱ / ۶ درصد و بشاگرد دارای ۱ / ۵ درصد می باشد و در اندام برگ منطقه زیارتعلی با ۵ / ۴ درصد دارای بیشترین درصد بازده اسانس و سایر مناطق به ترتیب فاریاب با ۴ درصد و بشاگرد دارای ۹ / ۳ درصد بازده و تنگ زاغ دارای ۷ / ۳ درصد بازده می باشد.در این ارزیابی مشخص شد که اندام گل در منطقه فاریاب و اندام برگ در منطقه زیارتعلی دارای بیشترین بازده متوسط اسانس می باشند و کمترین بازده متوسط تولید اسانس اندام گل مربوط به منطقه بشاگرد و کمترین بازده متوسط تولید اساس اندام برگ مربوط به تنگ زاغ می باشد. با توجه به نتایج حاصله، یکی از مهم ترین عوامل موثر بر میزان اسانس آویشن شیرازی عوامل محیطی (ارتفاع از سطح دریا، متوسط دمای سالانه و میزان بارش سالانه) است و هرچه ارتفاع کمتر باشد میزان اسانس گیاه افزایش می یابد و با کاهش متوسط دما و بارش سالانه میزان اسانس گیاه کاهش می یابد

کلیدواژه ها:

آویشن شیرازی ، بازده اسانس ، گل ، برگ