مروری بر ژئوشیمی و ایزوتوپ Rb/Sr و Sm/Nd توده های نفوذی گرانیتوئیدی ژوراسیک میانی و ترشیاری: دیدگاهی نوین بر تکتونو - ماگماتیسم و کانی سازی این دوره زمانی ایران

در دوره زمانی ژوراسیک میانی یکی از شدیدترین رخداد های ماگماتیسم در ایران رخ داده است. از جمله توده های نفوذی گرانیتوئیدی این دوره می توان به توده یا کمپلکس های نفوذی الیگودرز، الوند، آستانه، بروجرد، ملایر و چاه دزدان در زون سنندج- سیرجان، شیرکوه و آیرکان در زون ایران مرکزی و شاه کوه، سرخ کوه و کلاته آهنی در بلوک لوت اشاره کرد. اغلب این توده های نفوذی از نوع پرآلومینوس بوده و در سری کالک آلکالن پتاسیم بالا جای می گیرند. نسبت CaO/Na۲O ۸.۳۷-۰.۱۲ منشا فقیر از رس را برای تولید ماگمای بیشترینه این توده های نفوذی پیشنهاد می دارد. در نمودار توزیع عناصر نادر خاکی نرمالیزه شده به کندریت عناصر نادر خاکی سبک (LREE) غنی شدگی چندانی نسبت به عناصر نادر خاکی سنگین (HREE) ندارند و الگوی نسبتا مسطحی را نشان می دهند. همچنین در این نمودار عنصر Eu آنومالی منفی دارد که نشان دهنده شرایط احیایی تشکیل ماگما و یا منشا گرفتن آن از عمق پایداری پلاژیوکلاز است. نمودار عنکبوتی نرمالیزه شده نسبت به بخش تحتانی پوسته قاره ای غنی شدگی عناصر لیتوفیل با شعاع یونی بزرگ (LILE) مانند K, Cs, Rb و عناصر خاکی کمیاب سبک (LREE) ( ( La, Ce و کاهیدگی عناصر Ba,Nb,Ta,Sr,Ti را نشان می دهد. مقادیر اولیه ایزوتوپ ۸۷Sr/۸۶Sr این توده ها بین ۰.۷۰۶۰۹ تا ۰.۷۱۹۳۷ و مقدار اولیه εNd آن منفی و بین۶.۵۱ - تا ۱/۱- در تغییر است که نشان دهنده منشا گرفتن ماگما از پوسته قاره ای است. شواهد ژئوشیمیایی و ایزوتوپی این توده های نفوذی را با منشا پوسته قاره ای، تیپ S و حاصل از برخورد قاره ها معرفی می نماید. شواهد زمین شناسی همچون توقف در رسوب گذاری، دگرگونی ناحیه ای، جای گیری افیولیت و نیز کانه زایی مرتبط با زون برخورد قاره ها، تاییدی بر برخورد بین دو صفحه ایران و عربی در دوره زمانی ژوراسیک میانی است.

کلیدواژه ها:

ژوراسیک میانی ، گرانیتوئید تیپ S ، ژئوشیمی و ایزوتوپ ، برخورد قاره ای