مطالعه رفتار عناصر نادر خاکی، سیالات درگیر و ایزوتوپ های پایدار اکسیژن و گوگرد در کانسار آهن اسکارنی ظفرآباد، شمال غرب دیواندره، استان کردستان

کانسار آهن اسکارنی ظفرآباد در غرب ایران و در حاشیه شمالی زون سنندج- سیرجان، در ۱۲ کیلومتری شمال غربی شهرستان دیواندره واقع شده است. بر اساس مطالعات زمین شناسی سنگهای دگرگونی (کالک شیستی) و آهکی پیکره اصلی سنگهای رخنمون یافته را در منطقه تشکیل می دهند. کانسار آهن ظفرآباد یک توده مگنتیتی عدسی شکل و شیب دار است که در همبری سنگهای شیستی و آهکی قرار گرفته است. کانسار بیشتر با واحدهای شیستی در آمیخته است و آمیختگی کمتری با سنگ آهکها دارد. کانه اصلی و با ارزش این کانسار مگنتیت است و هماتیت به صورت ثانویه از اکسیداسیون مگنتیت با مقادیر کمتر ایجاد شده است. بر اساس تجزیه و تحلیل مولفه های محاسبه شده برای عناصر نادر خاکی مانندEu/Eu* ، Ce/Ce* و cn(Pr/Yb) در فاز مگنتیتی این کانسار و دامنه تغییرات مقادیر ۱۸Oδ در این کانی که بین ۹۳/۵- تا ۲۸/۰- ‰ می باشد، می توان نتیجه گیری کرد که منشا این کانسار از سیالهای با منشا ماگمایی است. این سیال در هنگام مخلوط شدن با آب جوی به تعادل ایزوتوپی مجدد رسیده است. این فرضیه با محیط برشی تشکیل کانسار و تاثیر آبهای جوی در امتداد این زون تطابق کاملی دارد. مقادیر۳۴S δ در پیریت های کانسار ظفرآباد کمتر از ‰ ۲ است. بر اساس مطالعات ایزوتوپی گوگرد، مقدار ۳۴SH۲Sδ سیال کانه ساز بین ‰ ۲۷/۰ تا ۹۸/۰ محاسبه شد که نشان گر ماگمایی بودن منشا گوگرد سیال کانه ساز است. مطالعه سیالات درگیر در کوارتز و کلسیت همراه کانسنگ مگنتیت نشان می دهد که این دسته از سیالات گرمابی در دمای بین ۲۱۱ تا بیش از ºC۳۸۰، با شوری ۸/۴ تا ۹/۴۹ درصد وزنی معادل NaCl تشکیل شده اند. مطالعات صورت گرفته همگی موید حضور دو نوع سیال ماگمایی و جوی در کانه زایی است که نقش آبهای ماگمایی در این بین بارزتر بوده است.

کلیدواژه ها:

کانسار ظفرآباد ، مگنتیت ، سیالات درگیر ، ایزوتوپ های پایدار ، سیالات ماگمایی و جوی