واکاوی رابطه دولت پهلوی اول و حوزه علمیه؛ از تعامل تا تضاد

رابطه دین و سیاست در ایران یکی از موضوعات پژوهشی است که گستره وسیعی را به خود اختصاص داده است. حوزه علمیه به نمایندگی از دین و دولت به عنوان نماینده سیاست، در تاریخ ایران الگوهای مختلفی از رابطه ی هم گرایی تا واگرایی را رقم زده اند. شکست مشروطه و قدرت یافتن دولت رضاخان یکی از مقاطع قابل بررسی چگونگی این ارتباط است. مقاله حاضر تلاشی در چهارچوب نظریه ی گفتمان است و در راستای پاسخ به این سوال سامان یافته که «چه مولفه هایی بر رابطه حوزه علمیه قم و دولت در بین سال های ۱۳۰۰ تا ۱۳۲۰ تاثیر داشته است؟» فرضیه مقاله بر این استوار است که که «در آغاز حیات سیاسی رضاشاه یعنی تا سال ۱۳۰۸، به دلیل عدم انسجام و نداشتن قدرت کافی در هر دو نهاد دولت و حوزه علمیه، رابطه ای تعاملی بین دو گفتمان اسلام گرایی آیت الله حائری و باستان گرایی رضا شاه وجود دارد؛ اما با تمرکز قدرت در رضاشاه، تضاد در رابطه شکل می گیرد.» در این مقاله به مهم ترین مولفه های تاثیرگزار در هم گرایی و واگرایی این دو گفتمان پرداخته می شود.

کلیدواژه ها:

رضا شاه ، حوزه علمیه قم ، نظریه گفتمان ، اسلام گرایی ، باستان گرایی