تحلیل نشانه - معناشناختی نقوش به جای مانده بر معماری دوره عیلامی

آثار معماری در طول تاریخ جایگاهی است بر جلوه گری اندیشه و هویت یک جامعه، بنابراین نقوش حک شده بر آن همراه است با گفتمان مسلط بر جامعه. به سخنی دیگر این نقوش، میتوانند گفتمان مذهبی، اجتماعی، سیاسی و حتی اجتماعی یک جامعه را بازسازی نمایند. بنابراین تشریح و تبیین نقوش و دریافت معنای مستتر آن بیانگر مفاهیمی است که میتواند بیننده را در شناخت جامعه آن روزگار رهنمون سازد. بر این اساس یکی از راه های درک فضای گفتمانی مردمان باستان، تحلیل نقوشی است که ابتدا در صور خیال مردمان آن دوره بار معنایی گرفته و سپس بر معماری آن دوره نقش بسته است. در این بین تمدن عیلام یکی از کهنترین دوره های تاریخی ایران، قبل از ورود آریاییها بر پهنه ایران میباشد که آثار معماری بسیار شاخصی از آن بر جای مانده است. تمدنی با ایدئولوژی و بینشی متفاوت از دوره های پساعیالمی. بنابراین خوانش معنایی این نقوش اطلاعات ارزندهای در شناخت این دوره در اختیار ما قرار میدهد. در این پژوهش که به شیوه توصیفی - تحلیلی صورت میپذیرد سعی بر آن است که با روش نشانه_معناشناختی به تجزیه و تحلیل و خوانش معنایی نقوش به جای مانده، برای درک فضای گفتمانی این دوره پرداخته شود. در این راستا، با توجه به ترکیب بندی و معناکاوی نقوش به جای مانده بر معماری شاخص این دوره )چغازنبیل - کاخ شاهی شوش( که تحت نظارت پادشاهان به عنوان بالاترین طبقه سیاسی - اجتماعی جامعه صورت پذیرفته است، میتوان دریافت که محوریت نقوش این دوره در راستای انتقال پیام ایدئولوژیکی و اعتقادی حاکمان به جامعه آن روزگار بوده است و تشابه نقوش با نمونه های بین النهرینی نشان از تعاملات فرهنگی - مذهبی فرا منطقه ای است.

کلیدواژه ها:

نشانه شناسی ، معناشناختی ، عیلام باستان ، چغازنبیل ، شوش