نفایس صندوق ها و ضریح های حرم مطهر رضوی از عصر صفوی تا دوره معاصر

صندوق و ضریح در فرهنگ مسلمانان نمادی از مضجع بزرگان دین، رجال و مشاهیر شناخته میشود و در بیشتر موارد القاکننده امری مقدس است. همین امر سبب شده است این سازه ها کمتر از جنبه تاریخی و هنری، بررسی شوند. با اینکه اجزای تشکیلدهنده این نماد ها، مشخص بوده و بر نحوه ساخت آن ها اصول خاصی حاکم است؛ اما در مقاطعی، اشیای دیگری بر صندوق ها و ضریح ها افزوده شده که از شاکله اصلی آن ها نبوده است. هدف این پژوهش، شناسایی، معرفی و تجزیه و تحلیل این اشیا و وسایل در صندوق ها و ضریحهای حرم رضوی است. در این نوشتار به شیوه توصیفی_  تحلیلی و با استناد به منابع کتابخانه ای و آرشیوی تلاش شده است تصویری کامل از ویژگیهای انواع نفایس منصوب و منضم شده به صندوق ها و ضریح های مرقد امام رضا۷ ارائه شود و شناختی از واقفان، بانیان، اهداکنندگان، سازندگان و هنرمندان این آثار به دست آید. مهم ترین یافتههای این پژوهش نشان میدهد قدیم ترین شیء نفیس نصبشده در صندوق ها به قرن هفتم هجری و قدیم ترین وسیله منصوب بر ضریح ها به قرن دوازدهم هجری میرسد. در میان نفایس گوناگون که به صورت دائمی بر صندوق ها و ضریح ها قرار گرفته، نصب انواع قبه ، پرشمارترین مورد بوده و بیشترین و متنوع ترین اشیا بر ضریح فولادی در دوره شاه سلطان حسین صفوی، نصب بوده است. 

کلیدواژه ها:

نفایس ، صندوق ، ضریح ، حرم امام رضا