۴. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی؛ وظایف، اختیارات و اولویت های پیشنهادی

رکن اصلی نهاد قانونگذاری در کشور، مجلس شورای اسلامی است که صلاحیت عام وضع قانون و نظارت بر اجرای آن را برعهده دارد. مجلس همواره نماد مشارکت مردم و یکی از قوای سه گانه ساختار سیاسی جمهوری اسلامی ایران است. با توجه به اهمیت جایگاه مجلس، موضوع های متنوع و گوناگونی در حوزه قانونگذاری و نظارت در دستور کار مجلس قرار می گیرد. ایجاد کمیسیون های تخصصی ازسوی مجلس مهم ترین راهکار برای بررسی موضوع های متنوع و متعدد است. در این میان کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی یکی از کمیسیون های تخصصی مجلس برای انجام وظایف محوله در محدوده حوزه سیاست و روابط خارجی، دفاع، اطلاعات و امنیت مطابق ضوابط آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی ایجاد شده است. نام این کمیسیون از دوره اول تا سوم مجلس شورای اسلامی، کمیسیون «امور خارجه»، از دوره چهارم تا پنجم کمیسیون «سیاست خارجی» و از دوره ششم تاکنون کمیسیون «امنیت ملی و سیاست خارجی» بوده است. البته در مجالس دوره اول تا پنجم کمیسیون جداگانه ای به نام «امور دفاعی» با وظایف مربوط به موضوع های امنیت داخلی و دفاعی وجود داشت که از دوره ششم دو کمیسیون دفاعی و سیاست خارجی با یکدیگر ادغام و تبدیل به کمیسیون واحد شدند. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مطابق با ماده (۳۸) قانون آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی در دوره دهم دارای ۲۳ عضو است. تبصره «۱» ذیل این ماده شرایط عضویت در کمیسیون براساس شاخص هایی چون تحصیلات، سوابق اجرایی مرتبط و نمایندگی مجلس و سابقه عضویت در کمیسیون مشخص می کند. شایان ذکر است انتخاب رئیس کمیسیون، نواب رئیس، دبیران اول و دوم و همچنین سخنگوی کمیسیون هر سال با رای اعضای کمیسیون امنیت ملی انجام می شود. کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس شورای اسلامی به فراخور وظایف، ماموریت ها و صلاحیت های خویش یکی از مهم ترین کمیسیون های مجلس به حساب می آید که با مباحث و حوزه های خاص و حساسی چون سیاست خارجی، امنیت ملی و امور دفاعی و انتظامی سروکار دارد. با توجه به اهمیت این کمیسیون در این گزارش تلاش شده است تا ضمن بررسی عملکرد آن و معرفی محدوده وظایف آن، مهم ترین مسائل و اولویت های فراروی این کمیسیون تشریح شده و پیشنهادهایی برای تقویت عملکرد آن ارائه شود.