روابط تجاری ایران و هند در دوره صفویان متاخر با تکیه بر نقش عناصر فعال در آن (از دوره شاه عباس یکم تا پایان حکومت صفویان ۱۱۳۵-۹۹۶)

یکی از شرکای مهم تجاری ایران، بهویژه در دوره صفویان متاخر، هندوستان بود. علل رشد مبادلات، میزان صادرات و واردات و نیز کم و کیف موازنه تجاری بین دوکشور در این دوره چندان مورد بررسی همه جانبه قرار نگرفته است. در این دوره، بسیاری از بازرگانان، عناصر و اقلیت های گوناگون دست اندرکار در بندرها، شهرها و مراکز تجاری دو کشور مستقر شده بودند و چرخه عظیمی از داد و ستد را بهوجود آورده بودند.  بنابر آنچه گفته شد، پرسشی بنیادی مطرح هست که ساختار قومی فعال در چرخه تجاری دو کشور چگونه بوده است و این اقوام ایفاگر چه نقشی در این روند بوده اند؟ آنان چهنوع کالاهایی را با چه حجم و ارزشی داد و ستد میکردند؟ در این راستا و برای شناخت مسائلی از این دست، نخست ترکیب عناصر قومی، میزان نقش آنان و انواع کالاهای مورد معامله، حجم صادرات و واردات دو کشور و موانع موجود در این روند مورد مطالعه قرار میگیرند. این بررسیها نشان میدهند که حجم عظیمی از انواع کالاها، توسط بازرگانان دو کشور که بیشتر از اقلیتهای مذهبی بودند، داد و ستد میشد. از سویی، تا زمانی که سیاست سخت گیرانهای بر صادرات و واردات ایران حاکم بود، موازنه تجاری با هند روند مثبتی داشت اما در سالهای پایانی حکومت صفویان، به دلایلی که خواهد آمد، رفته رفته منفی گردید.  

کلیدواژه ها:

تجارت ، ارمنیان ، هندیان ، انواع کالا ، صادرات واردات ، تنگناها