ایزد مهر و آرایش فهرست های جغرافیایی در کتیبه های هخامنشی و ساسانی

تقسیم بندی جهان به بخش های مختلف، از مسائلی است که با آغاز زندگی اجتماعی بشر در گوشه و کنار جهان شروع شده است و هنوز هم ادامه دارد. قدیمی ترین تقسیم بندی ها دارای جنبه اسطوره ای و افسانه ای است که از حدود اطلاعات جغرافیایی یا معتقدات مذهبی و قومی پیشینیان خود حکایت می کند. در سنت ایرانیان باستان، تقسیمات جغرافیایی متنوعی مشاهده می شود. هر کدام از این تقسیمات، در ذکر مناطق جغرافیایی، از آرایشی خاص پیروی می کنند که کانون توجه پژوهش حاضر است. نحوه پی هم آیی مناطق جغرافیایی در کتیبه های هخامنشی و ساسانی با آرایش جغرافیایی فهرست مهریشت، قدیمی ترین بخش های اوستا، یکسان است. ازآنجاکه این شباهت نمی تواند اتفاقی باشد، در این پژوهش به علت این مشابهت و یکسانی توجه شده و بررسی می شود. در این پژوهش، این آرایش که نحوه پی هم آیی مناطق جغرافیایی را در جهت حرکت عقربه های ساعت، سیر خورشید در آسمان، نشان می دهد، از دیدگاهی دینی بررسی می شود. با توجه به تاثیر ایزد مهر بر بافت فرهنگی و دینی ایرانیان باستان، پژوهش حاضر برای نخستین بار نقش این ایزد و تاثیر آن را در نحوه نگارش و آرایش فهرست های جغرافیایی در کتیبه های هخامنشی و ساسانی واکاوی می کند. 

کلیدواژه ها:

فهرست های جغرافیایی ، کتیبه های هخامنشی ، کتیبه های ساسانی ، مهر ، مهریشت