بررسی اثربخشی آموزش خود مراقبتی مبتنی بر کتابچه آموزشی بر سلامت جسمانی و روانی بیماران با تعویض مفصل لگن

زمینه و هدف : با وجود اینکه تعویض مفصل لگن از موفق ترین اعمال جراحی ارتوپدی بوده و از آن به عنوان جراحی قرن نامبرده می شود اما دوره بازتوانی پس از این جراحی معمولا طولانی بوده و می تواند سلامت جسمی و روانی بیماران را تحت تاثیر قرار دهد. این مطالعه با هدف بررسی اثر بخشی آموزش خود مراقبتی مبتنی بر کتابچه آموزشی بر سلامت جسمانی و روانی بیماران با تعویض مفصل لگن انجام شده است. مواد و روش ها: در این کارآزمایی بالینی تصادفی شده با گروه کنترل، تعداد۶۰ نفر از بیماران مراجعه کننده به دو بیمارستان منتخب دانشگاه علوم پزشکی ایران در سال ۱۳۹۵، به صورت نمونه گیری در دسترس انتخاب و در دو گروه آزمون و کنترل (هر کدام ۳۰ نفر) قرار گرفتند. ابزار جمع آوری داده ها شامل پرسشنامه مشخصات دموگرافیک و پرسشنامه کیفیت زندگی SF-۳۶ بود. در ابتدای مطالعه،  شرکت کنندگان فرم مشخصات دموگرافیک را تکمیل کردند. سپس به بیماران گروه آزمون، آموزش خود مراقبتی با استفاده از کتابچه آموزشی، به مدت ۵ جلسه ۴۵ – ۳۰ دقیقه ای داده شد.  شرکت کنندگان روز ترخیص از بیمارستان و هشت هفته پس از ترخیص، حین مراجعه به درمانگاه، پرسشنامه کیفیت زندگی SF – ۳۶  را تکمیل کردند. . داده ها توسط نرم افزار SPSS ۲۰ و با استفاده از آمار توصیفی (فراوانی، درصد فراوانی، میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (کای دو، ویلکاکسون، من ویتنی) تجزیه و تحلیل شد. یافته ها: به طور کلی، در هر دو گروه، میانگین نمرات سلامت جسمانی و روانی دو ماه پس از ترخیص نسبت به زمان ترخیص افزایش معنی داری یافته بود (۰.۰۵P<). اما میزان این تغییرات در دو گروه متفاوت بود. به این صورت که تغییرات نمره سلامت جسمانی و روانی، حین ترخیص و دو ماه پس از آن در گروه آزمون به ترتیب±۹/۷۸۱۷/۳۳  و ۱۲/۴۷ ±۲۷/۶۹ و در گروه کنترل ۹/۴۵ ± ۵/۲۹ و ۱۴/۷۲ ± ۵/۴۹ محاسبه شد. مقایسه میانگین این تغییرات در دو گروه نشان داد افزایش در میانگین نمرات سلامت جسمانی و روانی در گروه آزمون نسبت به گروه کنترل بیشتربوده است . (۰.۰۰۱P<). نتیجه گیری:  استفاده از روش آموزش خود مراقبتی مبتنی بر کتابچه آموزشی سبب ارتقای سلامت جسمانی و روانی بیماران با تعویض مفصل لگن . لذا پیشنهاد می شود این روش بیش از پیش در برنامه های آموزشی بیماران تحت جراحی تعویض مفصل لگن مورد استفاده قرار گرفته و در پژوهش های بعدی اثربخشی سایر روش های نوین آموزشی نظیر آموزش مبتنی بر شبکه های اجتماعی بررسی می شود.

کلیدواژه ها:

Self-care Education ، Quality of life ، Physical health ، Mental health ، Hip joint replacement ، آموزش خود مراقبتی ، کیفیت زندگی ، سلامت جسمانی ، سلامت روانی ، تعویض مفصل لگن