بررسی سمیت تدخینی اسانس پوست لیموترش (Citrus limon L.)، پرتقال (Citrus sinensis L.) و نارنج (Citrus aurantium L.) روی سه گونه آفت مهم انباری

سالیانه بخش قابل توجهی از تولیدات کشاورزی توسط آفات انباری از بین می روند. به طور معمول برای کنترل آفات از سموم شیمیایی استفاده می شود. خطرات باقیمانده سموم روی محصولات انباری و نیز افزایش مقاومت آفات، انتخاب روش های کنترل امن و موثر را ایجاب می کند. ترکیب های گیاهی می توانند زمینه تحقیق در مورد کنترل آفات انباری با روش های کم خطر باشند. بنابراین در این تحقیق تاثیر اسانس پوست سه گونه مرکبات شامل لیموترش (Citrus limon L.)، پرتقال (C. sinensis L.) و نارنج (C. aurantium L.) روی حشرات کامل سوسک چهارنقطه ای حبوبات (Callosobruchus maculatus (F.))، سرخرطومی گندم (Sitophilus granarius L.) و شپشه آرد (Tribolium confusum Duv.)، ارزیابی شد. جهت ارزیابی تاثیر اسانس ها روی آفات از تجزیه پروبیت بعد از ۲۴ و ۴۸ ساعت استفاده گردید. بعد از تعیین LC۵۰ و LC۲۵، جهت ارزیابی اثر ترکیبی اسانس ها، ترکیب های LC۲۵ لیموترش+LC۲۵ نارنج، LC۲۵ لیموترش+LC۲۵ پرتقال و LC۲۵ پرتقال+LC۲۵ نارنج بررسی شدند. هر تیمار در سه تکرار و هر تکرار روی ده حشره کامل دو روزه در قالب طرح کاملا تصادفی بررسی شد. همچنین، تجزیه اسانس ها با GC/MS برای بررسی اجزای اصلی آنها صورت گرفت. بیشترین ترکیب موجود در اسانس پوست هر سه گونه مورد مطالعه لیمونن بود. شاخص LC۵۰ اسانس لیموترش، پرتقال و نارنج روی حشرات کامل سرخرطومی گندم بعد از ۲۴ ساعت به ترتیب ۳.۸۰، ۲.۶۵، ۳.۱۱ و بعد از ۴۸ ساعت به ترتیب ۲.۴۸، ۱.۹۳، ۲.۸۸ میکرولیتر بر لیتر، روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات بعد از ۲۴ ساعت به ترتیب ۰.۲۳، ۲.۴۱، ۲.۶۶ و بعد از ۴۸ ساعت به ترتیب ۰.۱۳۲، ۱.۳۸، ۲.۳۵ میکرولیتر بر لیتر و روی شپشه آرد بعد از ۲۴ ساعت به ترتیب ۵.۳۳، ۲.۷۶، ۱.۳۵ و بعد از ۴۸ ساعت به ترتیب ۲.۲۴، ۲.۴۹، ۰.۸۹ میکرولیتر بر لیتر به دست آمد. بررسی اثر ترکیبی اسانس ها نشان داد که اثر تیمار LC۲۵ لیمو+LC۲۵ پرتقال روی هر سه آفت از اثر هر یک از اسانس ها به تنهایی بیشتر است. با توجه به نتایج حاصل از این تحقیق، اسانس پوست مرکبات به ویژه لیموترش در تولید آفتکش های زیستی می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه ها:

آفات انباری ، کشندگی ، پوست مرکبات ، اسانس