اثربخشی آموزش مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش علائم و نشانه های فوبی اجتماعی دختران نوجوان

زمینه و هدف: ذهن آگاهی فرایندی درمانی است که بر توجه هدفمند، غیر قضاوتی، همراه با پذیرش تجارب و اعتراف به آن و زیستن در لحظه اشاره دارد؛ پژوهش حاضر با هدف تعیین اثربخشی آموزش مبتنی بر ذهن آگاهی بر کاهش علائم و نشانه های فوبی اجتماعی در دختران نوجوان اجرا شد. روش پژوهش: روش پژوهش حاضر نیمه آزمایشی با طرح پیش آزمون- پس آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری این پژوهش کلیه دانش آموزان دختر منطقه یک تهران که در سال تحصیلی ۹۵-۹۴ در مقطع متوسطه در حال تحصیل می باشند را در بر می گرفت که پس از بررسی جامعه مورد پژوهش، ابتدا با تهیه فهرستی از مدارس مقطع متوسطه دختران منطقه یک تهران به صورت تصادفی خوشه ای ۳ مدرسه انتخاب و پس از آن پرسشنامه فوبی اجتماعی  بین دانش آموزان آن اجرا و دانش آموزانی که نمره بالاتری (طبق معیار نقطه برش بالینی) را در این آزمون کسب کردند به عنوان نمونه پژوهشی به حجم ۳۰ نفر و با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی انتخاب و در دو گروه آزمایش و کنترل که تعداد هر گروه ۱۵ نفر بود جایگزین شدند. پس از اجرای پرسشنامه فوبی اجتماعیروی هر دو گروه کنترل و آزمایش، اعضای گروه آزمایش به مدت ۸ جلسه و هر جلسه به مدت ۹۰ دقیقه در جلسات آموزش ذهن آگاهی شرکت کردند، هیچ یک از اعضای گروه کنترل در جلسات آموزش ذهن آگاهی شرکت نداشتند. پس از اتمام دوره آموزش، پرسشنامه فوبی اجتماعی مجددا در مورد هر دو گروه اجرا شد. داده های حاصل از پیش آزمون – پس آزمون از طریق تحلیل واریانس چند متغیره و با استفاده از نرم افزار Spss تحلیل شد. یافته ها: نتایج پژوهش نشان داد که آموزش ذهن آگاهی، منجر به کاهش مولفه ترس (۸۰/۲۵=F، ۰۰۱/۰=P)، و اجتناب (۲۷/۱۸=F، ۰۰۱/۰=P) و مولفه ناراحتی فیزیولوژیکی (۹۶/۲۱=F، ۰۰۱/۰=P)،  شد. نتیجه گیری: از آنجا که آموزش ذهن آگاهی بر کاهش  علائم و نشانه های فوبی شده موثر است؛ می­توان از این نوع آموزش برای کاهش  علائم و نشانه های فوبی اجتماعی در نوجوانان استفاده کرد.

کلیدواژه ها:

Mindfulness ، Social Phobia ، Adolescent ، ذهن آگاهی ، فوبی اجتماعی ، نوجوان