نگاهی تطبیقی به دخمه زرتشتیان در ایران و هند و جنبه های آیینی و دینی ساخت دخمه در سنت پارسیان

زرتشتیان را رسم بر این بود که مردگان خود را برای تدفین در دخمه می­ نهادند. دخمه­ های اولیه آنان بنایی بسیار ساده بر دیواره کوه بود. از دوره اسلامی دخمه­ های دست­ ساز از خشت و سنگ پدید آمد که به برج شهره شد. در هند، زرتشتیان مهاجر موسوم به پارسیان، رسم دخمه ­نشانی را حفظ کردند. با گذشت زمان، پارسیان دخمه­ های جدیدتری مطابق با هوای مرطوب هند ساختند. رسم بنیان دخمه پارسیان تانا خوانده می­ شود. اجزای این مراسم شامل گذاشتن شالوده و تقدیس بنای دخمه است که در آن اصولی همچون کوبیدن سیصد و یک میخ بر زمین و گرداندن طنابی پنبه­ ای به گرد این میخ ­ها رعایت می ­شد. شرح این مراسم در متونی چون روایات فارسی و متن پهلوی وجرکرد دینی ضبط شده است. از اواسط سده نوزدهم رسم دخمه­ نشانی متاثر از جریان­ روشنفکری دینی در ایران منسوخ شد و در هند به چالش میان مذهبی­ های تندرو و اصلاح طلب پارسی تبدیل شد. در این پژوهش، انواع دخمه­ های زرتشتی بررسی و سیر تحول بنای دخمه­ با تکیه بر جنبه­ های آیینی و دینی آن ارزیابی می­شود و به موقعیت دخمه­ های زرتشتی در عصر حاضر نیز توجه خواهد شد.

کلیدواژه ها:

زردشتیان ، پارسیان هند ، آیین های مردگان ، دخمه ، تانا ، پاوی