نقش آنتی اکسیدانی ویتامین C در کاهش استرس اکسیداتیو ناشی از مسمومیت تحت حاد ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) با دیازینون

آفت کش های ارگانوفسفره ازجمله دیازینون امروزه در طیف وسیعی از فعالیت های کشاورزی وکنترل حشرات و آفات به کارگرفته می شوندکه می توانند طی فرایند زهکشی وارد آب های سطحی و حتی سفره های آب زیرزمینی شوند.  دیازینون می تواند سبب القاء استرس های اکسیداتیو ناشی از گونه های اکسیژن فعال (ROS) طی فرایند متابولیسم در بدن آبزیان شود. هدف از مطالعه حاضر بررسی نقش آنتی اکسیدانی ویتامین C بر فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی و پراکسیداسیون لیپید در ماهی قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) است. در این مطالعه تعداد ۶۰ قطعه ماهی قزل آلای رنگین کمان با میانگین وزنی ۱۸±۱۲۱ گرم به ۴ گروه مساوی تقسیم شدند که شامل گروه های: شاهد؛ تحت تیمار دیازینون (۱/۰ میلی گرم در لیتر )؛ تحت تیمار ویتامین C (۳۰۰ میلی گرم در کیلوگرم جیره ) و دیازینون (۱/۰ میلی گرم در لیتر )؛ تحت تیمار ویتامین C    (۱۰۰۰ میلی گرم در کیلوگرم جیره) و دیازینون (۱/۰ میلی گرم در لیتر). نمونه برداری ها پس از گذشت مدت زمان دو و چهار هفته جهت سنجش آنزیم های سوپراکساید دیسموتاز (SOD)، کاتالاز (CAT)، سطح آنتی اکسیدان کل (TAC) و شاخص مالون دی آلدهاید (MDA)، برروی سرم خون آن ها صورت گرفت. یافته های این مطالعه نشان داد ماهی های تحت تیمار دیازینون (فاقد ویتامینC در جیره) به طور معنی دار (۰/۰۵ p<) با کاهش سطح فعالیت آنزیم SOD و TAC بعد از دوهفته، و افزایش سطح فعالیت آنزیم  CATو شاخص MDA در انتهای هفته دوم و چهارم نسبت به گروه شاهد مواجه شدند. تغییرات مذکور در سطح فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی، سطح آنتی اکسیدان کل و شاخص MDA را می توان به اثرات مخرب اکسی رادیکال های آزاد از جمله رادیکال های سوپراکساید وهیدروکسیل حاصل از متابولیسم دیازینون نسبت داد. هم چنین طبق نتایج به دست آمده دوز ۱۰۰۰ میلی گرم ویتامین C در ماهی های تحت تیمار دیازینون می تواند  به طور معنی دار (۰۵/۰ p<) سبب کاهش و تعدیل سطح فعالیت آنزیم های SOD ،CAT  و هم چنین افزایش سطح TAC وکاهش سطح MDA نسبت به گروه فاقد ویتامین شود. ازطرفی دوز ۳۰۰ میلی گرم ویتامین تاثیری بر کاهش سطح فعالیت آنزیم های SOD و CAT نداشت، ولی توانست سطح TAC را به طور موقت در انتهای هفته دوم افزایش داده و هم چنین سطح MDA را در انتهای هفته چهارم کاهش دهد. در این پژوهش نقش آنتی اکسیدانی ویتامین C به عنوان یک Scavenger درفرایند حذف و پاک سازی اکسی رادیکال های آزاد ناشی از متابولیت های دیازینون؛ تعدیل سطح فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی؛ افزایش سطح آنتی اکسیدان کل و هم چنین کاهش آسیب های سلولی در پی فرایند مخرب پراکسیداسیون لیپید طی مواجهه با دیازینون مشخص شد. طبق نتایج به دست آمده با توجه به حضور فزاینده آلاینده های کشاورزی به خصوص سموم ارگانوفسفره در طی سال های اخیر در آب های داخلی و جاری، که منابع تامین کننده آب مزارع پرورشی نیز می باشند، در چنین شرایطی استفاده از ویتامین C با قابلیت افزودن به جیره گونه های پرورشی جهت افزایش دفاع آنتی اکسیدانی وکاهش آسیب های اکسیداتیو امری ضروری به نظر می رسد.

کلیدواژه ها:

ویتامین C ، دیازینون ، آنزیم های آنتی اکسیدان ، پراکسیداسیون لیپید ، گونه های اکسیژن فعال (ROS)