ضمان عاقله و اصل شخصی بودن مسئولیت از منظر فقه امامیه

ضمان عاقله حکم شرعی است که بر اساس آن مسئولیت پرداخت دیه در جنایات خطایی و آنچه در حکم خطاست مثل جنایت کودکان و دیوانه به عهده عاقله جانی یعنی خویشاوندان ذکور پدری است، نه خود جانی. به نظر میرسد در زمان حاضر گسترش زندگی اجتماعی و سست شدن مناسبات قومی و خونی و روابط خانوادگی در بدو امر بدین حکم بخشیده و آن را به دوراز مصالح و حکومتهایی که برای صدور حکمی فقهی یا قانونی لازم است مینماید؛ و همچنین اجرای حکم ضمان عاقله را با مشکلات اجرایی مواجه کرده است با توجه به اینکه یکی از نکات مهم در قوانین و بخشنامه ها و دستورالعملهای آن است که قابلیت اجرایی داشته باشد و یکی از عناصر تشکیلدهنده این مفهوم پذیرش آن دستورالعمل از سوی مخاطبان است هدف اصلی در مقاله حاضر بررسی امکان عمل به احکام ضمان عاقله میباشد در جهت تحقیق این اهداف میتوان بامطالعه تطبیقی فقه در حقوق معاصر این حکم شرعی حقوق اسلام را در قلاب نهادهای مشابه آن تحقق بخشید و عمل شرکتهای بیمه در انعقاد قرارداد بیمه مسئولیت مدنی یا مسئولیت دولت در قبلا زیاندیده صندوق دیات یا صندوق تامین خسارت بدنی را به عنوان جایگزین های نهاد عاقله مطرح کرد.

کلیدواژه ها:

ضمان عاقله ، مسئولیت ، بیمه ، اصل شخصی بودن