روش شناسی اندازه‎گیری تجارت درون صنعت: یک مطالعه موردی برای صنایع کارخانه‎ای ایران

هدف اصلی مقاله حاضر، ارایه روش‎ها و پیشرفت‎های اخیر در اندازه‎گیری تجارت درون صنعت است. برای ارایه بحث کاربردی نیز میزان تجارت درون صنعت صنایع کارخانه‎ای ایران طی دوره زمانی ۲۰۰۳-۱۹۹۷ براورد و بررسی شده است. برای این منظور، داده‎های آمار تجارت خارجی ایران جمع‎آوری و پردازش شده و در چارچوب پیشرفت‎های اخیر، برای براورد شاخص‎های تجارت درون صنعت مورد استفاده قرار گرفته‎اند. بر اساس مبانی نظری، شاخص موزون گروبل و لوید و شاخص فونتاگن و فردنبرگ از مهم‎ترین شاخص‎های ایستا، و شاخص نسبی برولهارت و شاخص اظهر و الیوت از مهم‎ترین شاخص‎های پویا محسوب می‎شوند. نتایج تجربی مقاله حاضر، نشانگر سهم پایین ولی در حال رشد میزان تجارت درون صنعت در صنایع کارخانه‎ای کشور است. هم‎چنین، بخش مهمی از این تجارت درون صنعت به تجارت درون صنعت عمودی اختصاص دارد. میزان تجارت درون صنعت حاشیه‎ای نیز برای صنایع کارخانه‎ای کشور در سطح پایین، ولی در حال رشد قرار دارد. به‎عبارت دیگر، سهم قابل ملاحظه‎ای از تغییر تجارت خارجی صنعت کارخانه‎ای ایران به شکل بین صنعتی است. بدین‎ترتیب، به‎نظر می‎رسد در حال حاضر تجارت خارجی ایران اساسا مبتنی برمزیت نسبی ‎باشد. در مجموع، با توجه به افزایش مطالعات تجارت درون صنعت در داخل و هم‎چنین اهمیت پدیده تجارت درون صنعت در توسعه صادرات غیرنفتی کشور، مقاله حاضر مهم تلقی می‎شود. طبقه‎بندی JEL: F۱۴,F۱۷, F۱۲

کلیدواژه ها:

اندازه‎گیری انواع تجارت درون صنعت ، شاخص انواع تجارت ، شاخص برولهارت ، شاخص‎های ایستا و پویا ، صنایع کارخانه‎ای ایران