چهار بن مایه مفهومی مشترک در نمایش های آیینی ایران و تعزیه

فرهنگ اقوام مشرق زمین را می توان از سرچشمه های اصلی نمایش تلقی کرد. در قلمرو ایران زمین ریشه های هنر نمایش در نمایش های آیینی و قومی قابل مشاهده است. از آنجا که نمایش از نخستین واسطه های ارتباط بشر با خدایان شناخته شده، می توان نمونه هایی از این نوع ارتباط را میان اقوام ایرانی یافت. تاثیر اعتقادات دینی و مذهبی اقوام ایرانی بر نمایش های قومی و مذهبی مشهود است. مهمترین این نمایش های آیینی و مذهبی تعزیه است. از سوی دیگر به نظر می رسد برخی اسناد و اشیاء باستانی در ایران نشانه هایی از اجرای یک نمایش مذهبی را دارند. این شواهد می تواند روشنگر ویژگی های اصلی نمایش ایرانی از دیرباز تا امروز باشد. نمایش مذهبی شبیه خوانی که بیشتر با نام تعزیه شناخته می شود، نشانه های دینی، مذهبی و فرهنگی مهمی دارد. به نظر می رسد با مطالعه منابع باستانی ایران، نمایش های بومی و تطبیق آن با نمایش تعزیه، می توان الگویی از بن مایه های مفهومی نمایش ایرانی به دست آورد. به نظر می رسد این الگو شامل چهار مفهوم: نبرد خیر و شر، مرگ قهرمان، سوگواری برای قهرمان و پیوند درونی بازیگر با تقدس اجرا باشد.

کلیدواژه ها:

نمایش های آیینی ، نمایش های قومی ، آیین های مذهبی ، تعزیه ، بن مایه های فرهنگ ایرانی