الگوسازی سرایت تلاطم در بازار سهام ایران؛ رویکرد فضا-حالت غیرخطی

مقاله حاضر با استفاده از داده های روزانه شاخص قیمت ۱۵ گروه صنعت طی دوره زمانی ۰۹/۰۸/۱۳۹۵ تا ۰۷/۰۱/۱۴۰۰ درصدد الگوسازی تلاطم بازار سهام ایران است. مدل تلاطم تصادفی چند متغیره عاملی در چارچوب رویکرد فضا-حالت غیرخطی، مبنای تفکیک تلاطم بازار سهام به دو جزء «تلاطم منبعث از عوامل پنهان» و «تلاطم خاص هر صنعت» و برآورد ماتریس همبستگی پویای تلاطم صنایع قرار گرفته است. یافته ها حاکی از آن است که اولا دو عامل پنهان وجود دارد که بخشی از تلاطم صنایع داخلی (انبوه سازی، زراعت، محصولات غذایی، قند و شکر، سیمان و ...) متاثر از عامل پنهان اول و بخشی از تلاطم صنایع کامودیتی محور صادراتی کشور (صنایع شیمیایی و پتروشیمی، فرآورده های نفتی، فلزات اساسی و محصولات فلزی)، تحت تاثیر عامل پنهان دوم است. ثانیا تلاطم های خاص هر صنعت در طی دوره زمانی مورد بررسی تشدید شده و رفتار خوشه ای را از خود به نمایش می گذارد. ثالثا تلاطم بازده سهام صنعت بانکی متاثر از هر دو عامل پنهان بوده و تلاطم خاص مرتبط با صنعت مذکور، تقریبا در میانه صنایع قرار می گیرد. این یافته، دور از انتظار نیست، زیرا پرتفوی تسهیلات اعطایی بانک ها، متشکل از تمامی صنایع می باشد و لذا تلاطم این بخش و اثرپذیری آن از عوامل پنهان، میانگین وزنی از سایر صنایع خواهد بود. رابعا بیشترین درجه همبستگی تلاطم بازده سهام در میان ۴ صنعت کامودیتی محور مشاهده می شود که در طول دوره مورد بررسی، سیر صعودی داشته است.طبقه بندی JEL: C۱۱، C۳۲، C۵۸، G۱۷

کلیدواژه ها:

رویکرد بیزی ، مدل فضا - حالت ، واریانس ناهمسانی ، تلاطم تصادفی عاملی ، همبستگی پویا