شکل گیری الگوی فضایی"میدان توپخانه"در شهر قاجاری

در این مقاله با هدف درک چگونگی شک لگیری الگوی فضایی در شهر ایرانی، به پی گیری پیشینه این فضا و عوامل « میدان توپخانه » بنیادین دخیل در شک لگیری آن پرداخته شده است. به این منظور ابتدا پیشینه استقرار توپ در میدان شهری و سپس چگونگی استقرار دائمی توپها و توپچیان در میدان ارگ و در نهایت شک لگیری و تثبیت الگوی فضایی میدان توپخانه را به مثابه مراحل پیوسته روند تدریجی شک لگیری این الگوی فضایی بررسی شده است. این بررسی مبتنی بر منابع مکتوب و تصویری دست اول و دست دوم و تحلیل و ارزیابی شواهد موجود در قالب روش تفسیری تاریخی صورت پذیرفته است . مبتنی بر نتایج به دست آمده روند شک لگیری میدان توپخانه ای نچنین است: پس از تجهیز ایرانیان به توپخانه توپ در میدان عمومی حکومتی شهر به مثابه نمادی از قدرت و پیروزی مستقر شد. به تدریج به واسطه بروز ناامنی در مناطق داخلی کشور تو پهای مستقر در میدان به ابزار واقعی دفاع بدل شد. این تغییر با محصوریت میدا ن در میان برج و باروی ارگ و استقرار دائمی نظامیان توپچی هماهنگ شد و به این ترتیب کیفیت فضایی تاز های شک لگرفت که به پیدایش میدانی عمومی حکومتی نظامی انجامید. ضرورت استقرار دائمی تو پها و توپچیان در این میدان شک لگیری تدریجی حجر ههایی را در پیرامون آن موجب شد. به این ترتیب کیفیت فضایی و مشخصات کالبدی مذکور به این میدان هویتی منحصرب هفرد بخشید و به تدریج"میدان توپخانه"به الگویی مشخص در شهر ایرانی بدل شد.

کلیدواژه ها:

میدان توپخانه ، میدان ارگ ، شهر ایرانی ، الگوی فضایی ، استقرار توپ و توپچی