از فروریختن باروها تا اندیشه شاهراه ها، پیشینه طرح های شهری و انگاره های شهر تهران از ۱۳۰۹ تا ۱۳۴۵

با به قدرت رسیدن رضا شاه و تشکیل دولت قاهر مرکزی، دوره ای نو از تجددگرایی آغاز شدکه چون همیشه در انگاره ها و طرح های شهرسازی نمود یافت. از آغاز دهه ی ۱۳۱۰ بر اساس اقدامات اولین دولت پهلوی، تهران از یک شهر سنتی و محصور در میان باروها به شهری مدرن و نوآور تبدیل شد. این مقاله به بررسی تحول انگاره ها و طرح های شهری تهران از اولین اقدامات نوپردازانهشهری در دولت رضاشاه تا تهیه نخستین طرح جامع تهران (طرح فرمانفرماییان ۱۳۴۵) می پردازد. دوره ای که در آن همگام با رشد شتابان شهر و متاثر از اندیشه های جهانی، شهرسازی نوگرای ایران شکل گرفت. در این دوره تاریخی، اندیشه های برون سر و بیگانه در شکل گیری انگاره های شهرسازی موثر بوده، اما اندیشه های درون سر نیز در تبلور و بومی کردن انگاره های نو سهم داشته است. بسیاری از انگاره های مطرح در این دوره در طرح های شهرسازی دوره های بعد، از جمله نخستین طرح جامع تهران، تداوم یافته است. در پایان مقاله، انگاره های اصلی مطرح در این دوره و الگوهای غالب شهرسازی و مفاهیم پایه آن ها معرفی شده است.

کلیدواژه ها:

نوپردازی ، شهر نوگرا (مدرنیست) ، نوپردازی در ایران ، تاریخ تهران ، معماری و شهرسازی دوره پهلوی