بررسی روند تغییرات زوایه مرکزی و شعاع مرکزی در مئاندرهای رودخانه گاماسیاب با استفاده از سنجش از دور و سیستم اطلاعات جغرافیایی

اکثر سازه­های آبی مانند سدها، پل­ها و ایستگاه­های  پمپاژ در کنار رودخانه­ها ساخته شده و تحت تاثیر تغییرات موفولوژیکی رودخانه قرار می­گیرند. استفاده از تصاویر ماهواره­ای و سیستم اطلاعات جغرافیایی می­تواند در افزایش دقت بررسی این تغییرات موثر باشد. در این پژوهش، مورفولوژی قسمتی از رودخانه گاماسیاب در استان همدان به طول ۵۰ کیلومتر در شهرستان نهاوند بررسی شده است. بدین منظور تصاویر سنجده TM و ETM ماهواره­ی لندست در سه دوره زمانی ۲۰۰۰.۱۹۹۰ و ۲۰۱۳ مسیر رودخانه، در محیط نرم افزار ARCGIS رقومی شد. سپس در محیط نرم افزار AUTO CAD، برخی پارامترهای هندسی رودخانه مانند زاویه مرکزی، شعاع دایره مماس بر قوس ها، طول رودخانه و تعداد قوسها برای بررسی تغییرات با روش برازش دایره های مماس بر قوس رودخانه اندازه­گیری گردید. سپس با نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل آماری بر روی مقادیر پارامترهای هندسی صورت گرفت. بررسی مقادیر پارامترهای هندسی به دست آمده گویای آن است که با افزایش تعداد مئاندر از ۱۵ عدد در سال ۱۹۹۰ به ۴۰ عدد در سال ۲۰۱۳ تغییرات مورفولوژی قابل توجه­ی در این بازه از مسیر رودخانه دیده شده و طول رودخانه از حدود ۵۱ کیلومتر به حدود ۶۰ کیلومتر افزایش یافته است. همچنین با توجه به روند افزایشی شعاع پیچان رودها از سال ۱۹۹۰ نسبت به سال ۲۰۱۳ ( از ۷/۲۰۳ به ۱/۵۹۳ متر) و افزایش زاویه مرکزی از سال ۱۹۹۰ تا سال ۲۰۱۳ از حدود ۵۸ درجه به ۵/۶۲ درجه، شکل رودخانه به صورت خم­دار توسعه یافته تبدیل شده است.

کلیدواژه ها:

مورفولوژی رودخانه ، مئاندر ، زاویه مرکزی ، طول رودخانه ، شعاع