نظام سازه ای گنبدخانه مسجد جامع ارومیه

مسجد جامع ارومیه از جمله آثار ارزشمند معماری است که بسیاری از خصوصیات معماری ایرانی از صدر اسلام تا قاجار در آن ذخیره شده است؛ اما از این مجموعه غفلت شده و در مورد آن مطالعات دقیق و دامنه­داری صورت نگرفته است. بررسی­های اولیه، بر مبنای مطالعات، مستندات، و شواهد موجود، نشان­ می­دهد که گنبدخانه مسجد از آثار دوره سلجوقی است و شباهت­های شکلی و فرمی بسیاری با نمونه­های هم­عصر خود دارد. در همین خصوص تفاوت­های ساختاری قابل ملاحظه­ای نیز وجود دارد که هدف اصلی این پژوهش پرداختن به این مهم و شناخت جزئیات آن است و سعی شده است که، با یافتن پاسخ­های مناسب به پرسش­های این پژوهش، رسیدن به هدف ممکن شود. در این نوشتار ابتدا از روش توصیفی­ تحلیلی و در مرحله مطالعه تطبیقی از روش بررسی قیاسی بهره گرفته شده است. نتایج پژوهش حاکی از آن است که این گنبدخانه از بسیاری جهات مانند سایر گنبدخانه­های دوره سلجوقی است، اما در بخش چپیره­سازی شاهد سازمان­دهی جدیدی از پتکانه ایم که در معماری ایرانی کمتر دیده شده است و نمونه­های موجود در برخی کشورهای اسلامی دیگر هم شباهت کاملی به این گنبدخانه ندارند.

کلیدواژه ها:

مسجد جامع ارومیه ، گنبدخانه ، معماری سلجوقی ، پتکانه ، چپیره سازی