مطالعه تطبیقی اصول و قواعد بین المللی حاکم بر تقسیم آب در رودخانه های فرامرزی

با کاهش روز افزون منابع آب  در دسترس، تعداد و شدت مناقشات آبی بین کشورهای واقع در حوضه های آبریز مشترک بیشتر شده است. اصلی ترین چالش این مناقشات به ویژه در مناطق خشک و نیمه خشک، نحوه تقسیم آب است. قواعد و مقررات بین المللی درباره آب های فرامرزی عبارتند از ۱) قواعد هلسینکی، ۲) کنوانسیون آب اروپا، ۳) کنوانسیون آبراهه سازمان ملل متحد و ۴) قواعد منابع آب برلین. مرور اجمالی تحقیقات پیشین نشان می دهد که مجموعه این اسناد از نظر مفاد مربوط به استفاده از آب به صورت جامع تحلیل و مقایسه نشده اند. در این مقاله ضمن ارائه تاریخچه، مفاد و تفسیرهای موجود، به بررسی تحلیلی و بیان نقاط قوت و ضعف اسناد مذکور پرداخته شده است بررسی تطبیقی این اسناد حاکی از آن است که در تمامی آنها دو اصل مهم "مشارکت منصفانه و معقول" و "التزام به عدم ایراد آسیب قابل توجه" لحاظ شده است. نتایج نشان داد که کنوانسیون ۱۹۹۷سازمان ملل متحد نسبت به سایر اسناد مذکور، گزینه مناسب تر و منصفانه تری برای اجرا در مناطق خشک و نیمه خشک از جمله ایران است.

کلیدواژه ها:

رودخانه های فرامرزی ، قوانین بین المللی آب ، تقسیم آب ، استفاده منصفانه