ساختار اخلاقی– اعتراضی در اندیشه های نظامی گنجوی

سال انتشار: 1400
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 221

فایل این مقاله در 28 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد

استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:

لینک ثابت به این مقاله:

شناسه ملی سند علمی:

JR_DEHKH-13-481_011

تاریخ نمایه سازی: 10 آبان 1400

چکیده مقاله:

در این پژوهش پیوند اخلاق و اعتراض در اندیشه نظامی مورد بررسی قرارگرفته است. او با رویکرد تعلیمی در پی عدالت­ ورزی حاکمان و هدایت جامعه به سوی جامعه آرمان شهری است و با داستان های تعلیمی و بیان اعتراضی گاه با تصریح و گاه با تعریض در برابر عوامل تحمیلی اجتماعی و سیاسی ایستادگی می کند. به اعتقاد او شاید تعلیم از میان انواع ادبی عرصه بهتری برای روح انتقادی و اعتراضی به حاکمان زورمدار باشد. از این رو در قالب داستان هایی از سرنوشت حاکمان گذشته ستودنی ها را ستوده و ناشایست ها را تقبیح کرده، مضامین ارزشمندی چون عدالت، دین داری و خردورزی و انسان دوستی را ستایش کرده و از سویی ناراستی و نادرستی و بی عدالتی و ظلم را تقبیح کرده است. نگارنده در این جستار ضمن مطالعه تحلیلی نتیجه می گیرد بر اساس آموزه های دینی، نظامی اعتراض خود را به حاکمان زمان خود به چهار روش مختلف اقتضائی ابراز داشته و این اعتراض را با توجه به مبانی اخلاقی و شرایط تاثیرگذاری بیان می دارد. از این رو ظلم را برنمی تابد و با آوردن حکایت های متعدد از پادشاهان گذشته به تعریض یا با نصایح اخلاقی به تلویح و یا با اعتراض به تصریح بر آن ها می تازد تا به راه دادگری بازآیند. مرحله نهایی از اصول اعتراضی - تعلیمی نظامی متوسل شدن به عالم فرازمینی و توسل به کسانی چون پیامبر اسلام است تا خود ریشه ظلم را برکنند. او ضمن دعوت به عدالت ورزی که یکی از شرایط اصلی در حکومت داری است، پادشاهی را که فاقد شرط عدالت ورزی در آرمان شهر نظامی باشد، فاقد صلاحیت حکومت داری می داند.

نویسندگان

علی آسمند جونقانی

استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اسلامشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، اسلامشهر، ایران.

مراجع و منابع این مقاله:

لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :
  • کتاب هاآیتی، عبدالمحمد (۱۳۶۳) داستان خسرو و شیرین، تهران: انتشارات ...
  • پشت دار، علی محمد (۱۳۸۵) ناصرخسرو و ادب اعتراض، چاپ ...
  • ثروت، منصور (۱۳۷۰) گنجینه حکمت در آثار نظامی، چاپ نخست، ...
  • جرجی زیدان (۱۳۷۹) تاریخ تمدن اسلام، ترجمه علی جواهر الکلام، ...
  • خاقانی (۱۳۶۸) دیوان خاقانی، تصحیح ضیاءالدین سجادی، تهران: زوار ...
  • خواجه نظام الملک (۱۳۶۹) سیاست نامه، تصحیح عباس اقبال، تهران: ...
  • دوورژه، موریس (۱۳۸۶) اصول علم سیاست، مترجم ابوالفضل قاضی، شریعت ...
  • راوندی، مرتضی (۱۳۷۴) تاریخ اجتماعی ایران، حیات ادبی مردم ایران، ...
  • رجایی، محمد خلیل (۱۳۵۹) معالم البلاغه در علم معانی بیان ...
  • زرین کوب، عبدالحسین (۱۳۷۲) پیر گنجه در جستجوی ناکجاآباد، درباره ...
  • سعدی، مصلح الدین (۱۳۶۳) کلیات سعدی، تصحیح محمد علی فروغی، ...
  • شفیعی کدکنی، محمدرضا (۱۳۸۰) تازیانه های سلوک، چاپ سوم، تهران: ...
  • نظامی، الیاس بن یوسف (۱۳۷۴) لیلی و مجنون نظامی گنجوی، ...
  • نظامی، الیاس بن یوسف (۱۳۶۳) خمسه نظامی جلد اول، مخزن ...
  • نظامی، الیاس بن یوسف (۱۳۶۶) کلیات خمسه حکیم نظامی گنجه ...
  • مقالاتآقاجانی، احمد، عسگری، محمود (۱۳۹۰) چارچوب نظری اندیشه نظامی، ماهنامه ...
  • پشت دار، علی محمد (۱۳۸۹) چشم انداز آزادگی و ادب ...
  • خاتمی، احمد (۱۳۷۸) نظام کلامی در کلام نظامی، مجله ادبیات ...
  • خاتمی، احمد، هادیان، مرتضی (۱۳۹۵) داد در اندیشه سیاسی اجتماعی ...
  • شریفی، حمیده، سیدصادقی، سیدمحمود (۱۳۹۹) پیوند دادگری و شادی و ...
  • صفا، فاضلی قادر (۱۳۸۱) راه و رسم فرمانروایی در اندیشه ...
  • طغیانی، اسحاق، معینی فرد، زهرا (۱۳۸۷) آرمان شهر زنان در ...
  • یلمه ها، احمد رضا (۱۳۹۳) پیام های جهانی شعر شهریار ...
  • پایان نامه هاسلطانی فرگی، مرتضی (۱۳۸۸) بررسی شعر اعتراض در ...
  • نمایش کامل مراجع