بازسازی برف مرز کواترنری واحد ژئومورفیک زاگرس ایران

اگرچه دوره کواترنری در میان دوره های زمین شناسی ازنظر زمانی، بسیار کوتاه است، ولی نزد ژئومورفولوژیست­ها بسیار مهم است. اهداف اصلی این مقاله، ارائه بهترین روش برآورد ارتفاع برف مرز دائمی، تجزیه و تحلیل اثر تغییر عرض جغرافیایی و جهت ناهمواری بر ارتفاع برف­مرز دائمی کواترنری و درنهایت، ترسیم نقشه فرایند یخچالی برای واحد ژئومورفیک زاگرس در طی کواترنری است. به این منظور، ابتدا با توجه به فرم خطوط منحنی میزان در نقشه های توپوگرافی ۵۰۰۰۰/۱، بیش از ۲۰۰۰ نقطه سیرکی در واحد زاگرس شناسایی شد. به­دلیل وسعت منطقه مورد مطالعه، ابتدا ارتفاع برف­مرز دائمی در حوضه های آبریز به تفکیک برآورد شد. ارتفاع برف­مرز به روش های رایت، ارتفاع کف سیرک، نسبت پنجه به دیواره و نسبت های ارتفاعی برآورد شد. امتداد ناهمواری های زاگرس سبب شکل گیری سیرک های یخچالی در جهات شمال شرقی –جنوب غربی شده است. پراکندگی سیرک های شناسایی شده دال بر این است که دامنه های شمال شرقی این واحد، شرایط مساعدتری برای شکل گیری سیرک داشته است. تجزیه و تحلیل ارتفاعات برآوردی برای برف مرز بر اساس روش های مختلف، دال بر این است که ارتفاع برف­مرز دائمی در روش نسبت های ارتفاعی ازنظر عدد ارتفاعی و انعکاس اثرگذاری جهت سطوح ارضی بر اختلاف برف­مرز دائمی، ارتفاع مناسب تری است. گستردگی زاگرس در عرض جغرافیایی، سبب تفاوت ارتفاع برف مرز قسمت های مختلف آن شده است، به طوری که ارتفاع برف­مرز دائمی جنوبی ترین حوضه (بختگان - مهارلو) ۶۶۱ متر مرتفع تر از شمالی ترین حوضه (مرزی غرب) برآورد شده است. متوسط ارتفاع برف­مرز واحد زاگرس ۲۷۱۹ متر است. درمجموع، ارتفاع برف­مرز دامنه های نسار این واحد ۲۵۶۱ متر و دامنه های نگار (دامنه های جنوب غربی) ۲۸۲۲ متر برآورد شد (۲۶۱ متر اختلاف ارتفاع). تجزیه و تحلیل اثر مقدار شیب و ارتفاع قلل بر ارتفاع برف­مرز بیانگر آن است که اثرگذاری این عوامل بر ارتفاع برف­مرز دامنه های نگار بیشتر از دامنه های نسار است.  

کلیدواژه ها:

نسبت های ارتفاعی ، سیرک ، برف­مرز ، شیب ، زاگرس