خوانش جرم شناسانه آثار سعدی (با تاکید بر گلستان و بوستان)

چکیدهسعدی، نویسنده و شاعر سده هفتم، گرچه در زمره­ حقوق­دانان جای نمی­گیرد و از اساس حوزه­ فعالیت او به گونه­ای نبوده که در ارتباط با جرم و جرم­شناسی سخن بگوید و در مسائل حقوقی و قضایی ورود پیدا کند، با وجود این، اظهارنظرهای پراکنده وی در زمینه جرم و گناه، بعضا با دیدگاه­های نو که امروزه به عنوان جرم­شناسی مطرح می­شوند، سازگاری داشته و در خور بررسی است. شاید بتوان دلیل چنین شباهتی را آن دانست که این علوم درباره نوع «انسان» سخن می­گویند و سعدی نیز، به عنوان یکی از ادیبان مطرح در حوزه انسان شناسی، مباحث دامنه­داری پیرامون زندگی جمعی و شیوه های برخورد با اقشار مختلف جامعه را ارائه کرده است. بنابراین، مواردی چون تناسب کیفر با جرم، قطعیت و حتمیت مجازات، پیش­گیری، حالت خطرناک، برچسب­زنی و معاشرت­های ترجیحی که کارکرد جرم­شناختی دارند، در آثار سعدی به فراوانی نمایان است.نوشتار حاضر آهنگ آن را دارد با تبیین این هم­سانی­ها، بارقه­ها و جلوه­هایی از جرم شناسی کلاسیک، اثباتی و جامعه شناسی جنایی را در گلستان و بوستان سعدی شناسایی و ارتباط آنها را با آموزه های جرم­شناسان و جامعه­شناسان بررسی نماید؛ و افزون بر این، با توجه به اینکه برخی اندیشه­ها در تقابل با یکدیگر قرار داشته و در گفتار سعدی نیز هویدا هستند، چنین موضوعی را تناقض نپنداشته و به عمل گرایی او مرتبط نماید.