توانمند سازی سکونتگاھهای غیر رسمی با تاکید بر ظرفیت کالبدی - اجتماعی نمونه موردی ناحیه کشتارگاه شهرستان ارومیه

با توجه به رشد افسار گسیخته شهرنشینی در کشورھای در حال توسعه، فقر و محرومیت از مسائل محوری و اساسی به شمار می رود که شهرھا با آن دست به گریبان ھستند. رشد پدیده فقر شهری و عمیق تر شدن شکاف طبقاتی در شهرھای بزرگ باعث شده است که گروه ھای کم درآمد در قالب اجتماعات محلی در فضاھای جغرافیایی خاص شکل گیرند که از روند کلی توسعه برکنار مانده و به اصطلاح به حاشیه رانده شده، ھستند. در واقع، شهرھای بسیاری از کشورھای کمتر توسعه یافته با مشکل عمیق انطباق نیافتگی الگوھای رفتاری و فن آوری وارد شده از کشورھای بیشتر توسعه یافته روبرو می باشند، از بازتاب ھای این انطباق نیافتگی، اغتشاش در ساختار فضایی و بروز پدیده اسکان غیررسمی در این شهرھا بوده است که به ویژه با توجه به ویژگیهای ساختار فضایی و مکانیزم ھای ھدایت و کنترل شهری در آنها در سال ھای اخیر با رشد و گسترش قابل ملاحظه ای مواجه بوده اند، لذا توجه جدی به بهبود وضعیت این سکونتگاه ھا به دلیل پیامدھای منفی آن در ابعاد مختلف ضرورت دارد. از آنجا که راه حل ھایی ھمچون حذف و تخریب یا دادن خدمات صرف از سوی سازمان ھای ذیربط بدون پذیرفتن حق شهروندی و بکارگیری نیروی شراکتی این اجتماعات ھیچکدام راھگشا نبوده اند، لذا باید در جست وجوی راه حلی ریشه ای و درونزا در نحوه مواجهه با این سکونتگاھها بود تا بتوان به یکپارچگی این محله ھا با محله ھای رسمی شهر دست یافت. دیدگاه مبتنی بر توانمندسازی و ساماندھی سکونتگاه ھای غیررسمی بیشترین تلاش خود را متوجه نحوه واکنش تهیدستان و کم درآمدھای شهری به حل مساله مسکن و سرپناه خود و راه حل ھا و راه کارھای توانمندسازی آنها و سامان بخشی سکونتگاھهای غیررسمی کرده است. این راھبرد بر بسیج تمامی امکانات بالقوه و منابع و تمامی عوامل برای ایجاد مسکن و بهبودی در شرایط زندگی جوامع فقیر تاکید دارد و به مردم این فرصت را می دھد که شرایط خانه و محل زندگی خود را با توجه به اولویتها و نیازھایشان بهبود بخشند. در روش توانمندسازی مرکز توجه، ساکنان شهر و مردم ھستند و دولت متعهد می گردد که تسهیلات لازم را برای آنان فراھم کند. در راستای توانمندسازی سکونتگاه ھای غیر رسمی توجه به سرمایه ھای اجتماعی این سکونتگاھها می تواند نقش موثری در ارتقاء کیفیت محیطی آنها داشته باشد. نظریه سرمایه اجتماعی به وسیله چهار مولفه معرفی می شود که عبارتند از: اعتماد، ھمکاری، مشارکت مدنی و ارتباطات متقابل. مشارکت فرآیندی است که در آن مردم محلی می توانند با ھم برای ایجاد تغییر در زندگی خود کار کنند و در تصمیم گیری در رابطه با مسایل پیرامون زندگی خود نقش فعال داشته باشند. سرمایه اجتماعی مجموعه ھنجارھای موجود در سیستم ھای اجتماعی است که موجب ارتقای سطح ھمکاری اعضای آن جامعه شده و موجب پایین آمدن سطح ھزینه ھای تبادل ھا و ارتباط ھا میشود. سرمایه اجتماعی در جوامع نقشی به مراتب مهمتر از سرمایه فیزیکی و انسانی ایفا میکند. بگونه ای که در نبود سرمایه اجتماعی اثربخشی سایر سرمایه ھا در جامعه کاھش یافته و بدون سرمایه اجتماعی پیمودن راه ھای توسعه و تکامل فرھنگی و اقتصادی ناھموار میشوند از این رو موضوع سرمایه اجتماعی به عنوان یک اصل محوری برای دستیابی به توسعه محسوب می شود. این رساله به دنبال بهره گیری از سرمایه ھای اجتماعی سگونتگاه ھای غیررسمی در فرایند توانمندسازی و بکارگیری آن در نمونه مورد مطالعه می باشد.از عوامل موثر بر شکل گیری و گسترش سکونت گاھهای غیررسمی در شهر ارومیه ناحیه کشتارگاه می توان به موارد زیر اشاره داشت :۱- دلایل اقتصادی ۲-ضعف در اجرای ضوابط و مقررات شهری ۳-عوامل اجتماعی ۴-دلایل حقوقی

کلیدواژه ها:

سکونت گاھھای غیرسمی ، توانمندسازی ، کالبدی ، اجتماعی