تاثیر پدیده‎ی انسو بر تغییرات دمای ماهانه و فصلی نیمه‎ی جنوبی کشور

این مطالعه با هدف بررسی ارتباط بین پدیده‎ی انسو با میانگین دمای هوای ماهانه و فصلی نیمه‎ی جنوبی کشور، طی دوره‎ی ۵۵ ساله (۲۰۰۵-۱۹۵۱) انجام شد. برای این کار از داده های دمای ۱۲ ایستگاه سینوپتیک کشور، داده های شاخص نوسان‎های جنوبی (SOI) و شاخص انتقالی انسو (TNI) استفاده شد. ابتدا میزان همبستگی بین دمای هوا با هر دو شاخص انسو در دو گام زمانی ماهانه و فصلی بررسی و سپس تاثیرپذیری دمای هوا از فازهای گرم (النینو) و سرد (لانینا) پدیده‎ی انسو، به کمک شاخص درصد تغییرات دما بررسی شد. نتایج نشان داد، تعداد ایستگاه های دارای همبستگی معنادار دمای هوا با شاخص TNI، به مراتب بیش از شاخص SOI بود. همچنین در هر دو مقیاس زمانی، بیشترین همبستگی های معنادار از نوع منفی بود که بیانگر کاهش دمای هوا با افزایش مقادیر شاخص های انسو است. از سویی، براساس شاخص TNI، دمای هوای ماه ژانویه و برمبنای شاخص SOI، دمای هوای ماه اکتبر به عنوان ماه های تاثیرپذیر از پدیده‎ی انسو معرفی شدند. در مقیاس فصلی نیز، در فصل تابستان اکثر ایستگاه ها همبستگی معناداری با شاخص انسو داشتند. حدود دامنه‎ی همبستگی میان مقادیر شاخص SOI با دما در تمامی ماه ها از حداقل ۵۴۹/۰- برای آگوست تا حداکثر ۴۶۳/۰+ در ماه اکتبر و ۴۵۸/۰- در ماه های آگوست و سپتامبر تا ۵۱۲/۰+ در ماه سپتامبر برای شاخص TNI بود. در مقیاس فصلی نیز دامنه‎ی همبستگی های SOI و TNI به ترتیب از ۳۶۵/۰- در فصل بهار تا ۴۵۹/۰+ در فصل پاییز و ۵۳۰/۰- تا ۳۸۴/۰ در فصل تابستان متغیر بود. با مبنا قرار دادن شاخص TNI، درصد تغییرات دمای ایستگاه ها در هر یک از فازها نشان داد، در مقیاس فصلی، فاز لانینا منجر به افزایش ۴ درصدی دمای فصل زمستان و در مقیاس ماهانه، فاز لانینا منجر به افزایش ۸ درصدی دمای ماه دسامبر شد. در مجموع نتایج موید تاثیرپذیری قابل ملاحظه‎ی دمای هوا از پدیده‎ی انسو بود.

کلیدواژه ها:

النینو ، پدیده‎ی انسو ، دمای هوا ، شاخص انتقالی انسو ، شاخص نوسان‎های جنوبی ، نیمه‎ی جنوبی کشور