بررسی ژنتیکی عملکرد گندم و صفات وابسته به آن بااستفاده از تجزیه دای آلل تحت شرایط تنش خشکی

افزایش عملکرد دانه مهم­ترین هدف به نژادگران در گندم است. از آنجا که عملکرد دانه دارای توارث پلی­ژنتیک است، مطالعه­ آن مشکل است. بر این اساس، به نژادگران غالبا از اجزای عملکرد برای بهبود آن استفاده می­کنند. جهت بررسی ژنتیکی عملکرد و صفات وابسته به آن در گندم،آزمایشی در قالب طرح دی آلل ۷×۷ یک­طرفه تحت شرایط تنش خشکی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه بیرجند طی سال زراعی  ۹۵-۱۳۹۴اجرا شد. ژنوتیپ ها شامل هفت والد­ (الوند، آنفارم۹، چمران۲، بک­کراسروشن، قدس، افق و رقم محلی سرخ­دانه) و ۲۱ دورگ حاصل از آن­ها طی سال زراعی ۹۶- ۹۵ کشت شدند. تجزیه واریانس نشان داد که در کلیه صفات بین ژنوتیپ ها تفاوت معنی دار وجود داشت.تجزیه دای آلل با روش گریفینگ نشان داد که اثرات GCA و SCAبرای کلیه صفات به استثنای شاخص برداشت معنی دار بود. تجزیه دای آلل به روش هیمن نیز نشان داد که جزء a (واریانس افزایشی)، جزء b (واریانس غالبیت)، جزء b۲(فراوانی نابرابر آلل­های غالب و مغلوب) و جزء b۳ (ترکیبپذیری خصوصی) در بیش­تر صفات معنی­دار بود. جزء b۱(هتروزیس) نیز در همه صفات به­جزء شاخص برداشت، طول پدانکل، عملکرد زیستی، وزن ساقه و وزن سنبله معنی­دار شد و بنابراین هتروزیس برای این صفات وجود داشت. در مجموع نتایج این تحقیق نشان داد که رقم محلی سرخ دانه و الوند به عنوان بهترین و رقم های افق، قدس و آنفارم۹ ضعیف­ترین والدین از نظر ترکیب پذیری عمومی بودند.دورگ های قدس×سرخ دانه و آنفارم۹×الوند نیز دورگ­های مناسب و دورگ های افق×سرخ دانه و چمران۲×سرخ دانه دورگ­های ضعیفی در شرایط آب و هوایی بیرجند بودند.

کلیدواژه ها:

آثار افزایشی و غالبیت ، ترکیب پذیری ، روش های گریفینگ و هیمن ، وراثت پذیری