نظریه سلولی اخلاق با تاکید بر آرای علامه طباطبایی

  در تئوری­های متنوعی که در حوزه فرااخلاق مطرح است، اصول اخلاقی در یکی از دو راهی جهان­شمولی یا جهان­ناشمولی قرار می­گیرد. اما نگارنده در این جستار تلاش کرده تا راه سومی باز کند؛ راه سومی که در آن، اخلاق به مثابه سلولی زنده تلقی شده مشتمل بر هسته و سیتوپلاسمی که بحسب حضورشان در بافت (=دین) و سیستم خاص (=زیست بوم و زیست نوع انسانی)، ظهور مصداقی متفاوتی پیدا می­کند؛ البته این سلول اخلاقی در همه بافت­ها و سیستم­ها هسته سخت غیرفروکاهشی جهان­شمول دارد، اما این هسته بحسب دین و زیست­بوم­های متفاوت و زیست­نوع­های مختلف، ظهور متفاوت پیدا کرده؛ ظهوری که قدر مشترکی با هسته اولیه و تفاوتهایی با آن دارد؛ هسته­های جدید، بحسب مفهوم و فضایل چهارگانه و عینیت آنها مشترک با هسته اولیه و بلحاظ مصادیق جدیدش، هویت غیرجهان­شمول دارد و متفاوت با هسته اولیه است؛ همانند سلول زنده که در بافت­ها و اندام­های مختلف، ظهور و کارکردهای آن تغییر می­یابد. بنابراین پرسش پایه این جستار عبارت است:  چگونه می­توان اخلاق را از دیدگاه علامه طباطبایی هم جهان­شمول و هم وابسته به زیست­بوم و زیست­نوع و غیرجهان­شمول دانست؟ دستاوردهای این پژوهش عبارتند از: نظریه سلولی مستنبط از علامه طباطبایی سه هسته متنوع دارد که اخلاق بحسب هسته نخست، جهان شمول و غیرفروکاهشی است، اما بلحاظ مصادیق متفاوت هسته دوم و سوم، غیرجهان­شمول، یعنی، منطقه­ای، گروهی و گاهی شخصی است. گفتنی است: نظریه اخلاقی یاد شده بحسب هسته سخت یک و دو هیچ یک از مختصات و الزامات نسبی­گرایی اخلاقی را واجد نیست. همچنین، رفتار هایی که در نظریه­های اخلاقی رایج از مصادیق کارهای افراطی است در نظریه سلولی، می­تواند برای گروهی، رفتار افراطی و برای طیفی دیگر متعالی و ضروری باشد. 

کلیدواژه ها:

نظریه سلولی اخلاق ، نسبی­گرایی اخلاقی ، فطرت ، دین ، علامه طباطبایی