مطالعه وضعیت تولیدات علمی در حوزه موضوعی «علم باز»

مقدمه: علم باز یکی از مفاهیم کلیدی جامعه علمی است و هر نوع تغییر در ارتباط با آینده دانش علمی و انتشار آن را شامل می­شود. ­به منظور ارائه نقشه جامع علمی حوزه موضوعی علم باز در دنیا، پژوهش حاضر درصدد است روند تکامل موضوعی و تاریخی این حوزه علمی، شبکه هم­تالیفی و هم­رخدادی ­واژگانی آن را بررسی نماید. روش­ شناسی: پژوهش از نوع کاربردی علم­ سنجی است که با رویکردی کمی، با روش کتابخانه­ ای و بهره­ گیری از شاخص­های علم­ سنجی، به بررسی وضعیت تولیدات علمی علم باز از ابتدا تا پایان سال ۲۰۱۹ پرداخته است. برای مصورسازی از نرم افزار وی.او. اس.ویور و گفی استفاده شده است.  یافته­ ها: تنوع حوزه ­های موضوعی در علم باز بسیار بود و اغلب مدارک علمی علم باز در حوزه علوم کامپیوتر و علوم اجتماعی نمایه شد­ه­ اند. بررسی تاریخی موضوعی علم بازنشان داد دسترسی باز و داده­های باز که جزء سه موضوع مورد توجه پژوهشگران این حوزه تا سال ۲۰۱۹ است، بر اساس شبکه هم­واژگانی علم باز دارای رخداد­های بالاتری نسبت به سایر مفاهیم بودند. آمریکا و انگلستان تاثیرگذارترین کشورها در حوزه علم باز بودند، در حالی که هیچ مدرکی از کشور ایران در اسکوپوس در حوزه علم باز نمایه نشده است. به علاوه، تحلیل شبکه هم­نویسندگی پژوهشگران نشان داد نویسندگانی که دارای شبکه هم­نویسندگی قوی­تری هستند بر اساس تحلیل پایگاه اسکوپوس جزء نویسندگان پر تولید حوزه هم بودند. نتیجه­: این حوزه میان­­ رشته­ ای و تولیدات آن در طول سال های مورد بررسی روندی صعودی داشته است.

کلیدواژه ها:

علم همگانی ، علم آزاد ، دسترسی آزاد ، دسترسی باز ، تولیدات علمی ، مصورسازی ، علم سنجی