نظام جهانی شبکه ای و تحقق توسعه علمی و فناورانه در کشورهای اسلامی

در ساختار پیچیده و در حال گذار بین المللی، تمامی دولت- ملتها به عنوان بازیگران اصلی در نظام بین الملل به دنبال شناخت تحولات و روندهای نوین جهانی و بهره گیری از فرصتهای درون آن برای دستیابی به جایگاه مناسب در ساختار جهانی هستند. در این بین کشورهای اسلامی به عنوان بازیگرانی که از یکسو براساس قواعد نظام قدرت در سطح بین الملل به دنبال تامین منافع ملی خود هستند و از سوی دیگر به دلیل هویت اسلامی خود در بسیاری موارد از این منظر مورد شناسایی قرار می گیرند، دوران گذاری سخت را تجربه می کنند. مطابق رهیافت نظری «پیچیدگی» در جهان شبکه ای و بهم پیوسته شده امروز توسعه و قدرت دیگر تنها در گرو توانمندیهای نظامی و تعداد سربازان و ادوات جنگی نیست. توسعه مبتنی بر دانش و فناوری است و کشوری می تواند به توسعه پایدار دست یابد که بتواند به شبکه جهانی دانش متصل شده و از آن بهره گیرد. در چنین شرایطی کشورهای اسلامی در نظام نوین بین المللی چگونه می توانند اهداف توسعه مبتنی بر دانش و فناوری را تحقق بخشند؟ برای پاسخ به این پرسش از روش مطالعات اسنادی و پویش محیطی استفاده شده است. مطابق این روشها، کشورهای اسلامی برای بهره گیری از فرصتهای درون شبکه و تضمین بقای خود باید در گام نخست، قواعد بازی درون نظام شبکه ای را شناخته و راهبرد تعامل با نظام و کنشگران آن را اتخاذ کنند. اما ارتقای جایگاه یکایک این کشورها از سطح دولتهای پیرامونی درون نظام نوین، مستلزم تقویت توانمندیهای آنان است. بهره گیری از آرمان امت واحده اسلامی، زمینه تقویت همکاریها و گسترش سطح تعاملات درون جهان اسلام را فراهم می کند. علم و فناوری از یکسو می تواند زمینه این وحدت را فراهم کند و از سوی دیگر تقویت روند وحدت گرایی خود عاملی برای توسعه علمی و فناورانه این کشورهاست. ایجاد شبکه ای از کشورهای اسلامی می تواند آنان را به عنوان یک بازیگر قدرتمند در نظام جهانی وارد کند و منافع یکایک آنان را درون این نظام تامین نماید.

کلیدواژه ها:

جهان اسلام ، کشورهای اسلامی ، نظام شبکه ای بین المللی ، امت اسلامی ، توسعه علمی و فناورانه ، تعامل و تقابل