تبیین الگوهای ساختار فضایی شهر تهران با سنجش ریخت شناسی شهر چندهسته ای

شهر تهران طی صد سال گذشته، تجربه داشتن یک مرکز قوی را در سطح ملی گذرانده و تشدید روند مهاجرت و توسعه فعالیتها در پیرامون آن در پنچ دهه اخیر، باعث گردیده که این شهر در محورهای فرعی جدید توسعه یابد و هسته های فرعی نوین را در فضای کلانشهری خود شکل دهد. هدف پژوهش حاضر شناخت الگوی چندهسته ای شهر تهران از نظر ریختشناسی شهر چندهستهای است. به منظور شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر ساختار فضایی شهر تهران در خصوص تحلیل الگوی جمعیت و فعالیت ساختار چندهسته ای، از روشهای آمار فضایی بر مبانی آماره موران عمومی، آماره گتیس-ارد جی، تابع k رایپلی، رگرسیون حداقل مربعات )OLS( و رگرسیون وزندار جغرافیایی )GWR( استفاده شد. نتایج تجربی نشان داد شهر تهران از الگوی تک هسته ای فاصله گرفته و در حال تبدیل شدن به یک ساختار چندهسته ای است. اما این ساختار هنوز ناقص بوده و در مراحل اولیه می باشد. موید این ادعا، عدم انطباق کانونهای جمعیتی و فعالیتی شهر تهران بر یکدیگر است که بر اساس نتایج تحلیل رگرسیونهای فضایی مشخص گردید. توسعه و تکامل شهر تهران تحت تاثیر عوامل گوناگون تاریخی، زمینه های جغرافیایی و سیاسی و به یکباره انجام گردیده است. بااینحال، نقش هر یک از عوامل فوق در فرایند مذکور به یک اندازه نبوده و برخی عوامل وزن بیشتری داشته اند. فرایند شکل گیری چندهسته ای شهر تهران تابعی از عوامل و متغیرهای مربوط به اقتصاد سیاسی، مرکزیت سیاسی، خواست و اراده نظام سیاسی، سیاستهای توسعه زمین و همچنین برنامه ریزی از باال به پایین با تاکید بر طرحهای توسعه شهری بوده است.

کلیدواژه ها:

ساختار فضایی شهری ، ریخت شناسی چندهسته ای ، جمعیت ، فعالیت ، شهر تهران.