بازنمایی دشمن در متن خاطرات زنی در اسارت: بررسی موردی کتاب خاطرات من زنده ام

هدف پژوهش حاضر، بازنمود دشمن در متن خاطرات خودنوشته یک زن از جنگ عراق با ایران است. با گذشت چند دهه از این جنگ هنوز کسانی که درگیر جنگ بودهاند تصویری از دشمن دارند که با مرزبندیهای ذهنی و فرهنگی آنهایی که تجربه حضور در جنگ و برخورد با دشمن را نداشتهاند، متفاوت است. از طرفی نوع نگاه یک زن به دشمن تصویری متفاوت از آن به­دست میدهد. بدین منظور از­میان آثاری که در رابطه با جنگ نوشته شدهاند و نویسنده خانم دارند کتاب من زندهام اثر معصومه آباد انتخاب شد. این اثر به قلم فردی که در اسارت بوده نگاشته شده و متن تحت تاثیر احتمالی ذهنیت خاطرهنگار قرار نگرفته است. به همین دلیل متن مستقیم و دست اول به­شمار میآید. با به­کارگیری نظریه «سپهر نشانهای» لوتمان، نظریه «خلق دشمن» اکو و «مربع نشانهشناختی» گریماس متن موردنظر تحلیل شد. بررسی متن نشان داد که برای بازنمود دشمن از قطبیسازی، تصویرسازی، و دشمن ایدئولوژیک استفاده شده است. شکل دشمن و میزان دشمنی در این اثر ثابت نیست. نویسنده برای هر دیگری میزان دشمنی متفاوتی قائل است؛ یعنی با پیوستاری از دشمن با درجات دشمنی متفاوت روبه­روییم. در برخی موارد بنا به اقتضای شرایط مانند احساس خطر یا درماندگی، دشمن نیز خودی تلقی می­شود.    

کلیدواژه ها:

Keywords: War ، Enemy ، Captivity ، Woman ، Iran ، Iraq. ، واژه های کلیدی: جنگ ، دشمن ، اسارت ، زن ، ایران ، عراق