بررسی استعاره های ایدئولوژیکی در رمان «مدن الملح» عبدالرحمن منیف، بر اساس نظریه ون دایک

استعاره­ آن­گاه که در پیوند با ایدئولوژی، به­عنوان یکی از مفاهیم اصلی تحلیل گفتمان انتقادی قرار گیرد، دیگر عنصری تزیینی و خارج از پوسته گفتمان نیست؛ بلکه منافع افراد در گروه خودی را تامین می­کند و در پی ضربه زدن به گروه غیر­خودی است. این مسئله در آثار ادبی­ای ­ که رنگ ضداستعماری دارند به­خوبی آشکار است. رمان «مدن الملح»، نوشته عبدالرحمن منیف، یکی از این آثاری است که ایدئولوژی ضد استعمار امریکایی در آن آشکار است. نگارندگان در این جستار با بهره­گیری از روش­ تحلیل انتقادی گفتمان و بر اساس مطالعات کیفی برآنند کارکرد­های استعاره را از منظر مربع ایدئولوژیکی ون­دایک بررسی و تحلیل کنند. دستاورد تحقیق بیانگر آن است که عبدالرحمن منیف در رمان «مدن الملح» در توصیف گروه خودی (عرب­ها) با کاربست استعاره، صفاتی همچون وطن­خواهی، داشتن روحیه انقلابی، اتحاد و آزادمنشی را در متن القا می­کند و در توصیف گروه غیر­خودی (امریکایی­ها و حکومت) ویژگی­هایی همچون فریبکاری، خوف­آفرینی، دخالت­گری، تهاجم فرهنگی و دروغ­کاری را به مخاطب القا می­کند و به­خوبی توانسته است تعارض میان عرب­ها با حکومت و امریکایی­ها را به تصویر بکشد. مهم­ترین کارکرد استعاره در این رمان، مشروعیت وجود امریکا در کشور­ها­ی حوزه خلیج فارس است که به­دلیل حمایت سردمداران از آنان و دادن وعده­ها­ی دروغین مادی، به­آسانی محقق شده است. البته، نویسنده با دو ابزار طنز و عاطفه، کارکرد استعاره در رمان یادشده را به حداکثر رسانده است.    

کلیدواژه ها:

Key words: Critical discourse analysis ، metaphor ، ideology ، Van Dijk ، pragmatic ، Abdul Rahman Monif ، Moden al - Malh Novel ، واژه­های کلیدی: تحلیل انتقادی گفتمان ، استعاره مفهومی ، ایدئولوژی ، ون­دایک ، عبدالرحمن منیف ، رمان «مدن الملح».